Tên Atiso đỏ là cách gọi của người dân Miền Bắc dành cho cây Hibiscus. Hiện nay, đã có rất nhiều những sản phảm được làm từ Hibiscus như trà, rượu, nước siro, bánh quy, mứt… và được sử dụng nhiều như một món quà tặng, quà tết, quà tết cuối năm.
Ở nước ta, từ lâu cây Atiso đỏ được trồng làm cảnh khá phổ biến ở nước ta. Đài hoa phơi khô bảo quản được lâu, sau khi ngâm nước lại trở về trạng thái tươi.
Cây sống một năm cao 1,5 – 2m, phân nhánh gần gốc, màu tím nhạt, lá hình trứng, mép lá có răng. Hoa đơn độc, mọc ở nách, gần như không có cuống. Tràng hoa màu vàng hồng hay tía, có khi trắng. Quả nang hình trứng, có lông thô mang đài màu đỏ bao quanh quả. Cây ra hoa từ tháng 7 đến tháng 10.
Vào mùa thu, lúc các lá đài còn mềm, không nhăn héo và có màu đỏ sẫm. Và cũng chỉ thu hái trong vòng 15-20 ngày sau khi hoa nở vì để lâu, dược liệu sẽ kém phẩm chất.
Thành phần hoá học của hoa Hibiscus
Cả lá, đài hoa Atiso đỏ giàu về Acid và Protein. Các Acid chính tan trong nước là Acid Citric,Acid Malic, Acid Tartric, Acid Hibiscus. Chúng cũng chứa Gossypetin và Clorid Hibiscin là những chất có tính kháng sinh.
Hoa chứa một chất mầu vàng loại Flavonol Glucosid là Hibiscitrin; Hibiscetin; Gossypitrin và Sabdaritrin. Quả khô chứa Canxi Oxalat, Gossypetin, Anthocyanin (có tác dụng kháng sinh) và Vitamin C.
Cả lá, đài hoa Atiso đỏ giàu về Acid và Protein
Hột chứa 7,6% nước, 22,3% dầu, 24% protein, 13,5% chất xơ, 7% chất khoáng. Dầu hột Atiso đỏ tương tự như dầu hột bông vải có tác dụng chống nấm và bệnh ngoài da. Dầu chứa Vitamin và các chất béo không no, có tác dụng tốt đối với người cao tuổi và người kiêng ăn.:
Một số công dụng của hoa và cây Hibiscus (Atiso đỏ – Hoa bụt giấm)
Dầu ép từ hạt Atiso đỏ và chất không xà phòng hoá có tác dụng kháng sinh trên một số chủng vi khuẩn như Escherichia coli, Salmonella typhi, Bacillus subtilis, Coryne bacterium pyogenes, Staphylococcus aureus… và có tác dụng kháng nấm trên một vài loài nấm: Aspergillus, Trychophyton, Cryptococcus…
Đài hoa Atiso đỏ có tác dụng chống co thắt cơ trơn, làm thư giãn cơ trơn tử cung, làm hạ huyết áp và có tính kháng sinh, trị ho, viêm họng. Kinh nghiệm dân gian là nhai ngậm đài hoa bụp giấm để trị viêm họng, ho.
Đài và lá cũng được dùng làm thuốc nhuận gan, lợi tiểu. Dịch chiết nước đài hoa Atiso đỏ đem tiêm vào mèo thí nghiệm (không gây mê) cho thấy có tác dụng hạ huyết áp. Tác dụng này bị ngăn cản bởi atropin.
Một chiết đoạn polysaccharit nụ hoa Atiso đỏ tan trong nước có tính chất như pectin polysacharit làm chậm sự phát triển của khối u sarcoma 180 cấy ghép trên chuột.
Đài hoa Atiso đỏ có tác dụng chống co thắt cơ trơn, làm thư giãn cơ trơn tử cung
Nước hãm đài hoa chứa nhiều Acid hữu cơ có tác dụng lợi tiểu, lợi mật, lọc máu, giảm áp suất mạch và kích thích nhu động ruột, lại có tác dụng kháng khuẩn và nhuận tràng. Lá cũng có tác dụng lợi tiểu, an thần và làm mát. Quả chống scorbut…
Lá có vị chua chua, dùng làm rau ăn. Người ta thường dùng đài hoa có vị chua làm gia vị thay giấm, chế nước giải khát, làm mứt.Có nơi dùng chế siro. Người ta có thể cho siro đó lên men.
Lá dùng như chất thơm và cùng với đài hoa, quả để trị bệnh scorbut. Toàn cây có thể chế rượu vang: rượu có mầu đỏ đẹp, vị chát, chua dịu, dáng dấp của vang Bordeaux.
Lá, đài của hoa bụp giấm (Atiso đỏ) chín rất nhanh và chỉ được thu hái trong vòng 15-20 ngày sau khi hoa nở khi chúng còn mềm, không nhăn héo và có mầu đỏ xẫm. Lá đài để tươi, rửa sạch ép lấy nước, pha thêm đường và nước lọc làm đồ uống giải khát.
Sắc đài hoa mọng nước lấy nước uống hay hãm uống giúp cho tiêu hoá và trị các bệnh về mắt; Nó cũng dùng để trị bệnh tim và thần kinh, huyết áp cao, xơ cứng động mạch.
Các tác dụng được công bố gần đây của hoa Atiso đỏ (hoa Hibiscus – hoa bụt giấm)
Rovesti và Griebel công bố tác dụng chữa xơ vữa động mạch và tính kháng khuẩn đường ruột cao của Bụp giấm.
Hoa Hibiscus Là Gì – Cách Ngâm Hoa Hibiscus – Hoa Bụt Giấm Atiso Đỏ
Các nhà nghiên cứu Malaixia cho biết nước ép từ lá đài tươi của Bụp giấm (Atiso đỏ) có tác dụng bổ dưỡng và phòng ngừa bệnh ung thư.
Ở Thái Lan, lá đài Bụp giấm phơi khô sắc uống là thuốc lợi tiểu mạnh chữa sỏi thận. Lá và cành chữa ho, hạt bổ dạ dầy.
Ở Myanma, hạt Bụp giấm (Atiso đỏ) chữa suy nhược cơ thể, còn ở Đài loan, hạt được dùng để nhuận tràng nhẹ, bổ và lợi tiểu.
Ở Philippin, rễ Bụp giấm (Atiso đỏ) làm thuốc bổ và kích thích tiêu hoá.
Trên thế giới hiện nay, người ta có xu hướng đi tìm và chiết xuất chất mầu từ cây cỏ để nhuộm mầu thức ăn và đồ uống thay thế cho các loại hoá chất. Nước ta cũng đã chiết mầu đỏ từ lá, đài Bụp giấm cho mục đích này.
Lá cây Atiso đỏ thường được sử dụng để nấu canh chua, chế nước giải khát. Nước ta có sản xuất rượu vang atiso đỏ phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu.
Câu chuyện về người mẹ “đỡ đầu” của Hibiscus tại Việt Nam:
Vốn xuất thân là một sinh viên chuyên ngành Lâm nghiệp nên bà Mai Thị Tấn có sự hiểu biết và một tình yêu vô cùng mãnh liệt với những loài cây đem lại giá trị cao cho con người. Và cây Hibiscus cũng đến với bà như một cái duyên. Không chỉ được tham gia tìm hiểu, nghiên cứu sâu về nó mà bà còn là người đi đầu trong việc phát triển, kinh doanh Hibiscus tại Việt Nam.
Nói về Hibiscus thì đây vốn là một giống cây có nguồn gốc nhập ngoại từ vùng Nam Mỹ và Bắc Phi. Đây là một loài cây thảo mộc có chứa nhiều dược tính với khả năng chống viêm, giảm huyết áp, giảm mỡ máu, chống ung thư, hỗ trợ tiêu hóa,…. Thậm chí, nhiều nhà khoa học còn đánh giá đây là một “nhà máy hóa chất khổng lồ” bởi lượng vi chất ẩn chứa bên trong những đài quả nhỏ xinh. Ở Việt Nam, hiện nay Hibiscus được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như: Atiso đỏ, Bụp giấm, Hồng Hoa,… nhưng ít ai biết được rằng loài cây này lại có một hành trình phát triển gắn liền với người phụ nữ cả đời làm khoa học – Nhà khoa học lâm nghiệp Mai Thị Tấn.
Sau khi tốt nghiệp ngành lâm nghiệp tại Học viện Kirov – Liên Xô (cũ) bà Mai Thị Tấn trở về Việt Nam và nhận công tác tại Viện Khoa học kỹ thuật lâm đặc sản (nay thuộc Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam). Với chức vụ Nhà khoa học Lâm nghiệp, công việc chính của bà là chuyên nghiên cứu những loại lâm sản quý hiếm để sản xuất phục vụ cuộc sống.
Sau nhiều năm làm việc tại Viện, tới năm 1992, Giáo sư người Đức có tên là Jnoen, là Giám đốc Công ty Bioss Rohsteoffe đã sang đem theo những hạt giống Hibiscus sang Việt Nam để hợp tác nghiên cứu, gieo trồng, thu hoạch và sơ chế giống cây này. Bên phía Đức cam kết sẽ bao mua hết toàn bộ sản phẩm. Nhưng một thời gian ngắn sau đó, nhóm Giáo sư phải trở về quê hương và dự án này buộc phải trì hoãn lại vì không còn kinh phí tiếp tục.
May mắn thay, trong suốt quá trình làm nghiên cứu về Hibiscus Nhà khoa học Mai Thị Tấn đều được tham gia. Vì vậy, khi Viện không thực hiện dự án nữa thì bằng tất cả sự si mê, bà đã quyết định tự làm một mình. Và cũng chính từ đây người phụ nữ này bắt đầu dấn thân vào con đường kinh doanh dù đã ngoài 50 tuổi. Quả thật, việc kinh doanh vốn đã không phải là dễ dàng gì, đặc biệt lại là những người mới, không có kinh nghiệm gì như bà.
Bà bắt đầu con đường kinh doanh bằng việc tìm kiếm những vùng có đất đai và điều kiện khí hậu thuận lợi để phát triển mở rộng giống cây trồng. Phải đảm bảo được sản lượng thì mới có thể bắt đầu sản xuất. Nói là làm, bà bắt đầu tìm đến những vùng đất đồi như Ba Vì, Phú Thọ, Lương Sơn (Hòa Bình), Sơn La, Tuyên Quang, Lạng Sơn, Đắc Lắc, Đà Lạt, Vũng Tàu,…. để hướng dẫn người dân gieo trồng.
Vì Hibiscus lúc này hoàn toàn lạ lẫm với người dân Việt Nam nên hầu như tất cả mọi việc bà đều phải tự làm một mình. Từ nghiên cứu cách chế biến đến huy động vốn, xây dựng nhà máy rồi tìm kiếm đầu ra cho sản phẩm. Đã có những giai đoạn toàn bộ tâm huyết của bà gần như bị đổ sông đổ bể khi mà không tìm được đầu ra. Hàng sản xuất ra mời chào không có người mua, hàng trong kho buộc phải tiêu hủy vì hết hạn, ; bị điều tra vì nghi ngờ làm rượu giả,…
Nhưng tất cả những khó khăn đó đều không làm người phụ nữ mạnh mẽ này nản chí. Năm 1998, nhà khoa học Mai Thị Tấn đã gây dựng thành công công ty TNHH Thảo Mộc chuyên sản xuất và phân phối những sản phẩm từ Hibiscus. Những sản phẩm do công ty sản xuất ra như: mứt Hibiscus, rượu Hibiscus, đài quả khô, siro,…. bắt đầu được nhiều người quan tâm và sử dụng hơn rất nhiều. Các sản phẩm bắt đầu len lỏi được vào những siêu thị lớn như Big C, Hapro, Vinmart… và còn đáp ứng đủ yêu cầu để xuất khẩu sang nước ngoài.
Ngoài việc xây dựng thành công thương hiệu cho cây Hibiscus tại Việt Nam, bà Mai Thị Tấn còn góp giúp đỡ và tạo ra công ăn việc làm, nguồn thu nhập cho rất nhiều người nông dân Việt. Cây Hibiscus phù hợp sống ở những nơi đất đồi núi, sỏi đá, chịu được sự khắc nghiệt của thời tiết và không mất nhiều công chăm bón. Giống rẻ, dễ gieo trồng nhưng lại đem lại giá trị kinh tế cao. Ước mơ giúp đỡ người nông dân Việt tăng thêm thu nhập, cải thiện cuộc sống của bà đã dần từng bước được hoàn thành. Đó cũng chính là lý do mà cây Hibiscus còn được ưu ái gọi tên là “loài hoa của hạnh phúc”.
Xem thêm và đặt mua các sản phẩm Hibiscus và các loại trà thảo mộc tại thaomochibiscus.vn nhé !
THÔNG TIN LIÊN HỆ
- HN: Số 7 ngõ 36 phố Triều Khúc / Quận Thanh Xuân.
- Tp.HCM: 443 đường Tô Ngọc Vân / khu phố 7 / Phường Thạnh Xuân / Quận 12.
- Hotline: 096.122.3485
- Email: [email protected]
- Fanpage: facebook.com/thaomoc.1992
- Giờ làm việc:T2 – T6: 8:30 AM – 22:00 PM / T7: 8:30 AM – 13:00 PM
- Địa chỉ nhà máy: Lô E2C – Cụm CN thực phẩm Hapro – Lệ Chi – GIa Lâm – Hà Nội
