“Danh chính ngôn thuận” là câu thành ngữ mang ý nghĩa chỉ danh nghĩa chính đáng. Nó cũng bao hàm ý nghĩa là khi làm một việc gì mà đã có lý do đầy đủ, chính đáng, đúng lý hợp tình thì sẽ thông thuận, dễ đạt được thành công.Bạn đang xem: Danh chính ngôn thuận là gì
“Danh chính ngôn thuận” là câu thành ngữ mang ý nghĩa chỉ danh nghĩa chính đáng. Nó cũng bao hàm ý nghĩa là khi làm một việc gì mà đã có lý do đầy đủ, chính đáng, đúng lý hợp tình thì sẽ thông thuận, dễ đạt được thành công.Bạn đang xem: Danh chính ngôn thuận là gì
Ngày nay, chúng ta thường nghe mọi người nói về “danh phận”, “danh chính ngôn thuận” hay “danh không chính thì ngôn không thuận”. Câu thành ngữ này xuất phát từ cuốn Luận Ngữ – Tử Lộ:
“Danh bất chính tắc ngôn bất thuận, ngôn bất thuận tắc sự bất thành, sự bất thành tắc lễ nhạc bất hưng, lễ nhạc bất hưng tắc hình phạt bất trúng, hình phạt bất trúng tắc dân vô sở thố thủ túc”, ý nói, danh không chính tắc thì ngôn không thuận, ngôn không thuận thì sự sẽ không thành, sự không thành thì lễ nhạc không hưng thịnh, lễ nhạc mà không hưng thịnh thì hình phạt sẽ không thỏa đáng, hình phạt không thỏa đáng thì dân sẽ bối rối, không biết phải làm gì mới phải.
Năm 501 trước công nguyên, Khổng Tử 51 tuổi làm quan Trung Đô Tề cho nước Lỗ. Một năm sau, ông được đề bạt làm Tư Không quản lý việc kiến thiết công trình. Sau đó không lâu, ông lại chuyển sang làm quan Tư Khấu. Khi Khổng Tử 56 tuổi, ông lại làm tướng quốc. Ông tham gia vào việc chính sự của nước Lỗ chỉ vẻn vẹn ba tháng, nhưng đã khiến cho tục lệ của Lỗ quốc cải biến rất lớn.Xem thêm: Nhà Khoa Học Thiên Tài Albert Einstein Nói Về Phật Giáo, Albert Einstein Viết Về Phật Giáo
Học trò Tử Lộ của Khổng Tử nhìn thấy tình hình ấy thì hỏi Khổng Tử: “Thưa thầy! Chúng ta hãy rời khỏi nơi này đi!”
Khổng Tử trả lời: “Nước Lỗ sắp làm tế lễ ở vùng ngoại ô. Nếu họ có thể dựa theo lễ pháp mà biếu thịt cho các quân thần thì chúng ta có thể ở lại.”
Kết quả, Lỗ Định Công vi phạm nghi thức bình thường, không đem thịt biếu các đại thần. Vì thế, Khổng Tử đã rời khỏi nước Lỗ, sang nước Vệ.
Vua của nước Vệ là Vệ Linh Công hỏi Khổng Tử, bổng lộc của ông ở nước Lỗ được bao nhiêu. Khổng Tử trả lời rằng, ông được sáu vạn đấu gạo. Thế là Vệ Linh Công cũng trả cho ông từng đó gạo.Xem thêm:
Đám học trò đi theo Khổng Tử gặp được chỗ an thân, ai nấy đều vô cùng vui vẻ. Tử Lộ đặc biệt vui vẻ hỏi Khổng Tử: “Vua nước Vệ cho thầy cai quản việc triều chính thì trước tiên thầy sẽ làm gì?”
Khổng Tử suy nghĩ một lát rồi nói: “Ta nghĩ trước tiên phải sửa cho đúng danh phận.”
Tử Lộ không khách khí hỏi: “Thầy có phần cổ hủ rồi. Việc này đâu có gì mà phải cải chính ạ?”
Khổng Tử nói: “Người quân tử chỉ hoài nghi những gì mà trong tâm chưa rõ. Danh phận không chính thì đạo lý cũng sẽ giảng không thông. Đạo lý không thông thì sự tình làm cũng sẽ không thành. Sự tình làm không thành thì việc giáo hóa lễ nhạc của quốc gia cũng sẽ không thiết lập được. Giáo hóa lễ nhạc mà không hưng thì hình phạt sẽ không thỏa đáng. Hình phạt không thỏa đáng thì dân chúng sẽ không biết xử sự như thế nào cho phải. Cho nên, danh phận mà người quân tử dùng nhất định phải có thể nói ra đạo lý, đạo lý nói ra thì nhất định phải làm được thông.”
Đám học trò đi theo Khổng Tử gặp được chỗ an thân, ai nấy đều vô cùng vui vẻ. Tử Lộ đặc biệt vui vẻ hỏi Khổng Tử: “Vua nước Vệ cho thầy cai quản việc triều chính thì trước tiên thầy sẽ làm gì?”
Khổng Tử suy nghĩ một lát rồi nói: “Ta nghĩ trước tiên phải sửa cho đúng danh phận.”
Tử Lộ không khách khí hỏi: “Thầy có phần cổ hủ rồi. Việc này đâu có gì mà phải cải chính ạ?”
,Sự tình làm không thành thì việc giáo hóa lễ nhạc của quốc gia cũng sẽ không thiết lập được. Giáo hóa lễ nhạc mà không hưng thì hình phạt sẽ không thỏa đáng. Hình phạt không thỏa đáng thì dân chúng sẽ không biết xử sự như thế nào cho phải. Cho nên, danh phận mà người quân tử dùng nhất định phải có thể nói ra đạo lý, đạo lý nói ra thì nhất định phải làm được thông.”
Cổ nhân coi trọng “danh chính ngôn thuận”, mấy ngàn năm qua cũng đều là như vậy, nên dễ thành đại sự. Ngày nay có rất nhiều người là “hữu danh vô thực”, là do “danh không chính” cho nên “ngôn không thuận” và “sự không thành”.
