Tác dụng của cây dừa cạn là gì?
Ở thử nghiệm trên chuột, cao lỏng dừa cạn cho thấy tác dụng hạ huyết áp, an thần, gây ngủ và có độc tính nhẹ.
Các nghiên cứu còn phát hiện tác dụng giảm bạch cầu và chống ung thư của hai alkaloid trong cây dừa cạn là vinblastin và vincristin. Ngoài ra, cao chiết của rễ, lá và bông dừa cạn có khả năng ức chế hoạt tính của enzyme protease của nấm da Trichophyton rubrum.
Trong y học cổ truyền, đây là dược liệu có vị hơi đắng, tính mát, có tác dụng hoạt huyết, tiêu thũng, hạ huyết áp và giải độc.
Ở Madagascar, từ lâu chiết xuất dừa cạn được dùng như một loại thuốc an thần, hạ huyết áp, sát trùng và trị đái tháo đường. Ở Ấn Độ dùng trị vết ong đốt còn tại Trung Quốc, dược liệu này được biết đến là có thể giúp lợi tiểu, trị ho và làm săn se niêm mạc.
Tại Việt Nam, dược liệu này đã được dùng để thông tiểu tiện, chữa bệnh đi tiểu ít, kinh bế, huyết áp cao, có nơi dùng làm thuốc ra mồ hôi, chữa tiêu hóa kém và lỵ (cấp và mạn tính). Theo ghi nhận, một số người đã dùng loài cây này để hỗ trợ điều trị ung thư máu, ung thư phổi có hiệu quả.
Liều dùng
Liều dùng thông thường của dừa cạn là bao nhiêu?
Có thể dùng toàn cây dừa cạn với liều lượng khoảng 8-20g/ngày ở dạng thuốc sắc, cao lỏng hoặc viên nén từ cao khô.
Trên thị trường, chiết xuất dừa cạn thường được bán là vincaleucoblastin (hay vinblastin) dưới dạng muối sulfat, dùng tiêm tĩnh mạch với liều lượng 0,10-0,15mg/kg thể trọng. Thuốc này dùng chủ yếu để chống lại bệnh Hodgkin và người bệnh cần phải theo dõi bạch cầu khi dùng.
Một thành phần khác trong dược liệu này được sản xuất là leucocristine (hay vincristin) dưới dạng muối sulfat, dùng tiêm tĩnh mạch với liều 0,03-0,1mg/kg trong các trường hợp bệnh về máu, bệnh bạch huyết.
Một số bài thuốc
Dừa cạn được sử dụng trong những bài thuốc dân gian nào?
Ở nước ta, người dân đã sử dụng loài cây này dưới dạng thuốc sắc để làm thuốc lợi tiểu, chữa huyết áp, đái tháo đường. Mỗi ngày có thể dùng từ 10-16g.
Một số bài thuốc có mặt cây dừa cạn trong dân gian là:
1. Trị tăng huyết áp
– Dừa cạn 160g, lá đinh lăng 180g, hoa hòe 150g, cỏ xước 160g, đỗ trọng 120g, chi tử 100g, cam thảo đất 140g. Các vị sao giòn tán vụn trộn đều, bảo quản trong hộp kín, tránh ẩm. Ngày dùng 40g cho vào ấm, đổ nước sôi hãm, sau 10 phút là dùng được. Uống thay trà trong ngày. Công dụng: an thần hạ áp, làm bền thành mạch, êm dịu thần kinh.
– Dừa cạn (phơi khô) 16g, nga truật 12g, hồng hoa 10g, tô mộc 20g, chỉ xác 8g, trạch lan 16g, huyết đằng 16g, hương phụ 12g. Sắc uống ngày 1 thang, sắc 3 lần và uống 3 lần/ngày.
2. Trị chứng tiêu khát (đái tháo đường)
Dừa cạn 16g, cát căn 20g, thạch hộc 12g, hoài sơn 16g, sơn thù 12g, đan bì 10g, khiếm thực 12g, khởi tử 12g, ngũ vị 10g. Ngày 1 thang, sắc 3 lần, uống 3 lần/ngày.
3. Trị khí hư bạch đới
Dừa cạn 12g, rễ cây bạch đồng nữ 16g, biển đậu 16g, đan sâm 16g, diệp hạ châu 16g, lá bạc sau 16g. Sắc uống ngày 1 thang.
4. Trị lỵ trực khuẩn
Dừa cạn (sao vàng hạ thổ) 20g, cỏ sữa 20g, cỏ mực 20g, chi tử 10g, lá khổ sâm 20g, hoàng liên 10g, rau má 20g, đinh lăng 20g. Các vị thuốc cho vào ấm, đổ 3 bát nước sắc lấy 1,5 bát, chia làm 3 lần uống trong ngày.
Lưu ý và thận trọng
Khi dùng dừa cạn, bạn nên lưu ý những gì?
Mặc dù tác dụng của vinblastin và vincristin trong cây dừa cạn đã được chứng minh nhưng không phải cứ dùng dược liệu này thì sẽ chữa được ung thư, bởi hàm lượng của vinblastin và vincristin trong cây là rất nhỏ (vincristin chỉ đạt khoảng 0,0002% khối lượng trong dược liệu khô).
Trong khi đó một liều tiêm vincristin, vinblastin có hàm lượng rất cao, nên khi sử dụng có thể dễ bị ngộ độc (giảm bạch cầu hạt, suy tủy, rối loạn tiêu hóa, bệnh lý thần kinh ngoại biên…). Vì vậy, người bệnh cần có sự hướng dẫn và chỉ định của bác sĩ điều trị chứ không được tự ý sử dụng.
Mức độ an toàn
Chưa có đầy đủ thông tin về việc sử dụng dừa cạn trong thời kỳ mang thai và cho con bú. Bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc trước khi dùng thảo dược này.
Tương tác có thể xảy ra
Dừa cạn có thể tương tác với một số thuốc, thực phẩm chức năng hay dược liệu khác mà bạn đang sử dụng. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi dùng, bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ và thầy thuốc trước khi muốn dùng bất kỳ loại dược liệu nào.
