1. Khái niệm góc phương vị
Là một góc đo trong hệ thống định vị cầu. Như hình dưới, góc phương vị là góc giữa vector bắc (N) và ảnh chiếu vuông góc của ngôi sao xuống đường chân trời
Lưu ý:
- Góc phương vị: Azimuth
- Tọa độ: Coordinates
(Bạn nên biết góc phương vị và tọa độ trong tiếng anh là gì do các chương trình tính toán của các loại máy toàn đạc hay máy GPS 2 tần thường không có tiếng Việt.)
2. Góc phương vị trong hệ tọa độ cầu
Trong một hệ tọa độ hình cầu, đoạn thẳng đi qua 2 điểm được chiếu vuông góc lên một mặt phẳng tham chiếu. Góc giữa đoạn thẳng được chiếu và một đoạn thẳng tham chiếu trên mặt phẳng tham chiếu được gọi là góc phương vị.
Trong hình:
- AC: Đường chiếu vuông góc của đường AB.
- AD: Đường tham chiếu.
- Mặt phẳng đi qua A,D,C: Mặt tham chiếu.
- Góc đi qua 2 đường thẳng AC và AD là góc phương vị của AB so với đường tham chiếu.
3. Góc phương vị trên các hệ tọa độ ngành xây dựng – khảo sát – trắc địa tại Việt Nam
Tại Việt Nam, các điểm trong bản vẽ kỹ thuật được thể hiện bởi các giá trị tọa độ X, Y, H (Hoặc N, E,H), trong đó cao độ H là độ cao của điểm so với mực nước biển hoặc so với 1 mặt phẳng được quy định. Trong ngành xây dựng, khảo sát, trắc địa tại Việt Nam, các kỹ sư sẽ dùng 1 trong 2 hệ tọa độ chính:
- Hệ tọa độ độc lập: Là hệ tọa độ quy ước hay giả định trong một phạm vi đủ nhỏ mà trong phạm vi đó, mặt trái đất có thể coi là phẳng. Hệ tọa độ độc lập thường dùng trong xây dựng, đo kiểm tra.
- Hệ tọa độ VN2000: Là hệ tọa độ chuẩn quốc gia, dùng trong một phạm vi lớn như đo vẽ khảo sát, thành lập bản đồ, xác định ranh giới giữa các tỉnh, huyện, xã hoặc ranh giới các công trường, hoặc vị trí các cột, trụ công trường.
Góc phương vị của một đoạn/đường thẳng trên hệ tọa độ ngành xây dựng, khảo sát, trắc địa là góc được hình thành giữa đoạn thẳng đó và đường thẳng song song với hướng Bắc, tính theo chiều kim đồng hồ.Trong hình bên dưới: α12 là góc phương vị.
4. Cách tính khoảng cách và góc phương vị giữa 2 điểm bằng máy toàn đạc
Với máy toàn đạc điện tử, bạn có thể tính khoảng cách và góc phương vị giữa hai điểm bằng chương trình Inverse. Để vào chương trình ta làm như sau:
- Với máy toàn đạc Nikon: Từ màn hình cơ bản → chọn Menu → Cogo → Inverse → PT – PT
- Với máy toàn đạc Leica: Từ màn hình chính → Chọn Program → Cogo → Inverse and Traverse → Inverse
- Với máy toàn đạc Sokkia: MENU → OBS → Trang 2 → Traverse
Sau khi vào chương trình, ta cần nhập tọa độ của hai điểm bằng cách:
- Đo trực tiếp 2 điểm ngoài thực địa
- Gọi 2 điểm từ bộ nhớ ra
Sau khi có đủ tọa độ 2 điểm, máy sẽ cho kết quả khoảng cách ngang, khoảng cách dọc và góc phương vị của 2 điểm đó.
