Vụ việc mới nhất xảy ra hôm thứ Tư, khi nước Anh xác nhận 2 nghi phạm trong vụ nhiễm độc năm nay là điệp viên GRU.
Vậy GRU là gì?
GRU là tổ chức bí mật bí ẩn nhất của Nga. Khi Giám đốc trước đây của cơ quan này là Igor Sergun qua đời năm 2016, Kremlin công bố hết sức ngắn gọn, thậm chí cả thời gian, nguyên nhân và nơi mất cũng không nói đến.
Theo website của Bộ Quốc phòng Nga, GRU có nhiệm vụ không chỉ “đảm bảo các điều kiện có lợi cho việc thực thi thành công chính sách quốc phòng và an ninh của Liên bang Nga” mà còn “cung cấp các sĩ quan tình báo” trong các lĩnh vực họ cần như chính trị, kinh tế, quốc phòng, khoa học, công nghệ và môi trường.
Anh tuyên bố rằng 2 điệp viên GRU đã thực hiện vụ tấn công đầu năm nay với chất độc thần kinh Novichok vào Sergei Skripal và con gái ông ta. Skripal là một cựu quan chức GRU và sau đó đã trở thành điệp viên hai mang cho cả Anh. Cả hai người đã qua khỏi vụ đầu độc ở thành phố Salisbury nhưng 3 tháng sau hai nơi cư trú lại bị nhiễm cùng chất độc này. Người ta tin rằng họ đã tìm ra cái lọ đựng chất độc dùng để đầu độc Skripal.
Cáo buộc tuần này xuất hiện chỉ chưa đến 2 tháng sau khi Mỹ chỉ ra 12 điệp viên GRU bị cáo buộc đã can thiệp vào chiến dịch tranh cử tổng thống của Hillary Clinton và Đảng Dân chủ, và phát hành hàng ngàn thông tin cá nhân như là một trong những âm mưu của Kremlin để can thiệp bầu cử Mỹ 2016.
Cũng năm nay, nhóm điều tra Bellingcat đã báo cáo rằng một sĩ quan GRU phụ trách hoạt động ở miền Đông Ukraine hồi tháng 7.2014 khi một chiếc máy bay vận tải Malaysia bị bắn rơi làm 298 người thiệt mạng. Các nhà điều tra quốc tế nói rằng chiếc máy bay bị bắn hạ bằng một tên lửa di động được mang đến từ Nga. Viên sĩ quan mà Bellingcat báo cáo được cho là chịu trách nhiệm việc vận chuyển vũ khí.
Cơ quan tin tức RBC của Nga năm nay báo cáo rằng GRU giám sát những lính đánh thuê của Nga tại Syria, những người chiến đấu ở đây như một đội quân ngầm.
Nhà chức trách Nga luôn bác bỏ các cáo buộc chống lại GRU và từ chối thảo luận về hoạt động của cơ quan này. Họ nói họ không thừa nhận 2 nghi phạm mà người Anh gọi tên hôm thứ Tư trong vụ đầu độc ở Salisbury.
GRU là một chi nhánh trong bộ máy an ninh và tình báo đồ sộ của Nga. Bộ máy ấy gồm Cơ quan tình báo nước ngoài còn gọi là SVR, Cơ quan An ninh Liên bang còn gọi là FSB – chuyên thực hiện hoạt động tình báo và phản gián trong nội bộ lãnh thổ. SVR và FSB là những cơ quan được tách ra từ KGB sau khi Liên Xô sụp đổ. Một cựu điệp viên KGB là Vladimir Putin đã hoạt động trong FSB trước khi lên làm Tổng thống.
Khi là Tổng thống, ông Putin coi trọng GRU lên hàng đầu. Trong tất cả các cơ quan, FSB phủ bóng lớn nhất trong tâm trí người Nga vì nó săn tìm các mối đe dọa trong nước. GRU là cơ quan được người sáng lập Liên Xô Vladimir Lenin thành lập, có danh tiếng hơn FSB nhưng nó tập trung sức mạnh vào các mối đe dọa từ nước ngoài.
Hoạt động của các cơ quan tình báo này có vẻ vừa hợp tác vừa cạnh tranh.
Pavel Felgenhauer – một nhà phân tích quân sự độc lập ở Moscow nói với hãng tin AP rằng nếu “SVR hoạt động trong lĩnh vực tình báo quân sự, họ phải chia sẻ với GRU; điều đó nghĩa là họ cố gắng không đi vào lĩnh vực tình báo quân sự và nói với các điệp viên của mình không báo cáo bất kỳ điều gì về quân đội dù họ biết. Tương tự như vậy, các điệp viên GRU hoặc của quân đội được yêu cầu không bao giờ báo cáo bất kỳ điều gì về chính trị”.
Nhưng trong trường hợp cáo buộc can thiệp bầu cử ở Mỹ, Pavel nói: “Tôi tin rằng đó là một hoạt động liên kết, bởi vì nó không phải là quân sự nhưng họ đã chỉ đạo một số dạng tấn công truy cập và sau đó họ chia sẻ nó với FSB và SVR”.
