Viên hoàn cứng đã và đang được sử dụng rộng rãi từ xa xưa cho đến hiện đại. Với sự kết hợp của nhiều loại dược liệu khác nhau nhằm mục đích chữa và ngăn chặn nhiều loại bệnh lý khác nhau. Vậy cụ thể hơn, viên hoàn cứng là gì và phương pháp bào chế chúng ra sao? Cùng Maydongyvnk tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết dưới đây nhé!
Khái niệm về viên hoàn cứng
Viên hoàn cứng là một dạng thuốc Đông Y có hình dạng tròn, kích thước từ 3mm đến 12mm (tùy từng phương thuốc) được dùng để uống. Chúng là sự kết hợp giữa bột dược liệu và tá dược, phụ gia theo tỉ lệ nhất định với từng loại nguyên liệu khác nhau.
Mỗi loại viên hoàn cứng có thành phần dược liệu hoàn toàn khác nhau (theo từng bài thuốc). Chính vì vậy chúng cũng có những tác dụng khác nhau, chữa bệnh khác nhau. Ví dụ: viên hà thủ ô, viên dưỡng cốt hoàn, viên nang giải độc hoàn…
Phương pháp bào chế viên hoàn cứng như thế nào?
Có rất nhiều cách để bào chế ra viên hoàn cứng, nhưng chủ yếu chia làm 2 loại: đó là bào chế theo cách thủ công (làm bằng tay hoặc thúng lắc) và phương pháp làm viên hoàn cứng bằng máy móc hiện đại.
Bào chế viên hoàn cứng bằng phương pháp thủ công
Đây là phương pháp làm hoàn cứng được áp dụng từ thời xa xưa khi mà chưa có sự phát triển của máy móc hiện đại, được lưu hành trong dân gian đến tận ngày nay. Việc đầu tiên trong quá trình làm viên đó là xay nhỏ dược liệu (đã được bốc theo thang) bằng cách giã chày hoặc cối.
Sau đó, bột được rây qua sàng lọc, lưới lọc bằng vải hoặc sàng tre để có được bột mịn nhất.
Có 2 cách làm khác nhau trong phương pháp thủ công này:
Viên thuốc tễ là gì? Hướng dẫn phương pháp bào chế viên tễ chi tiết
Thứ nhất: Làm viên bằng cách vê bằng tay
B1: Trộn bột nguyên liệu (bột thuốc đã được xay, giã mịn) với hồ tinh bột (tạo độ kết dính cho viên), sau đó dùng tay nhào thật đều và nhuyễn hỗn hợp trên đến khi không còn cảm giác dính tay (như khi nhào bột làm bánh) thì dừng lại.
B2: Chuẩn bị khay, chậu đã rắc 1 lớp bột khô (lớp bột áo) để chống dính để qua 1 bên.
B3: Véo những miếng thuốc nhỏ đã được trộn đều ở bước 1 và vê thành từng viên nhỏ theo kích thước mình mong muốn. Sau đó thả vào khay đựng đã chuẩn bị ở bước 2 và lắc đều cho viên thấm đều bột áo.
B4: Sau khi đã làm viên hoàn cứng xong, tiến hành đem phơi khô tự nhiên hoặc ta cũng có thể sử dụng máy sấy viên hoàn để sấy nhanh hơn. Cuối cùng là đem sản phẩm bảo quản tại nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh sáng mặt trời.
Thứ 2: Làm viên bằng thúng lắc
Với phương pháp này, ta cần chuẩn bị 1 thúng lắc đan bằng tre, chậu nhựa tròn, hoặc chậu inox có đáy phẳng trơn, ko gồ ghề (gọi là thúng lắc) và 1 bình xịt nước dạng phun sương (Ví dụ bình tưới cây)
- B1: Đổ bột thuốc đã được xay mịn đã chuẩn bị trước vào trong thúng lắc với lượng phù hợp, tránh đổ quá nhiều sẽ gây trở ngại cho việc lắc thúng và không ngấm đều được nước.
- B2: Xịt nước lên bột đó và tiến hành lắc tròn thúng lắc theo 1 chiều cố định. Lặp lại bước này liên tục (vừa lắc vừa xịt nước lên) đến bột vón cục thành dạng nhỏ như đầu tăm hoặc to hơn 1 chút. Đây gọi là quá trình gây con giống.
- B3: Tiến hành đổ con giống đã gây được ở B2 ra để sàng lọc. Lựa chọn và phân loại con giống ra để có những con giống có cùng kích thước để tiến hành bước tiếp theo.
- B4: Sau khi con giống đã được phân loại và lựa chọn, ta cho con giống vào thúng lắc và tiếp tục cho thêm bột thuốc khô vào thúng lắc. Tiếp tục vừa lắc vừa xịt nước đều tay cho đến khi con giống hình thành dạng viên tròn theo kích thước mình mong muốn.
- B5: Sau khi đã có được viên ta tiến hành phơi khô hoặc sấy để bảo quản.
Hiểu 1 cách đơn giản thì đây là phương pháp làm hoàn cứng theo nguyên lý bao dần lên. Tức là từ con giống nhỏ, ta tiếp tục bao cho lớp bột thuốc tiếp tục bám vào con giống đến khi đạt kích thước yêu cầu.
Phương pháp làm hoàn cứng bằng máy móc hiện đại
Ngày nay, khi công nghệ đã phát triển vượt bậc, máy móc và thiết bị phục vụ cho ngành đông y cũng được nghiên cứu và phát triển dần lên. Từ đó, phương pháp sản xuất viên hoàn cứng cũng đã trở nên dễ dàng và đạt năng suất cũng như chất lượng cao hơn. Điều này giúp cho sản phẩm đến tay người tiêu dùng một cách rộng rãi với mức giá rẻ hơn rất nhiều. Dưới đây là phương pháp làm hoàn cứng bằng 3 loại máy khác nhau để các bạn tham khảo:
Thứ nhất: Làm hoàn cứng bằng khuôn làm viên hoàn thủ công
Khuôn làm viên hoàn thủ công thường là khuôn nhựa với kích thước 6mm hoặc 8mm. Đi kèm theo đó là bộ phận hộ trợ việc đùn sợi tay quay thủ công. Bộ khuôn có mức giá rất rẻ nên được nhiều hộ gia đình ưa chuộng.
- B1: Trộn bột nguyên liệu với hồ tinh bột để tạo độ kết dính. Trộn đều hỗn hợp với độ ẩm phù hợp theo từng loại nguyên liệu.
- B2: Đưa hỗn hợp trên vào bộ phận đùn ép, quay trục bằng tay để đùn ra sợi.
- B3: Đặt sợi thuốc ở bước 2 lên khuôn nhựa, ép và vê sợi thuốc để tạo thành viên.
- B4: Đem viên đi sấy khô hoặc phơi khô để bảo quản.
Thứ hai: Làm hoàn cứng bằng máy vo viên bán tự động VNK-AK-16
Máy vo viên bán tự động VNK-AK-16 là dòng máy làm hoàn thủ công đang được nhiều hộ kinh doanh tư nhân quy mô nhỏ tin dùng. Nó có mức giá thành rẻ, dễ sử dụng và thao tác. Năng suất máy từ 1-2kg/giờ nên rất phù hợp cho người mới bắt đầu.
Quy trình làm viên hoàn cứng với chiếc máy này bao gổm những bước sau đây:
- B1: Trộn bột thuốc đã được xay mịn với hồ tinh bột hoặc mật ong (Nên sử dụng máy xay dược liệu siêu mịn để có thể đạt được chất lượng bột mịn nhất, dễ dàng cho quá trình làm viên). Trộn đều tay để được hỗn hợp bột thuốc nhuyễn và dẻo.
- B2: Chia hỗn hợp bột thuốc đã trộn thành những miếng nhỏ, đưa những miếng nhỏ này vào phần cán bột để tạo thành những tảng thuốc mịn.
- B3: Đưa những tảng thuốc đã làm ra ở bước thứ 2 vào bộ phận cắt sợi của máy VNK-AK-16 để cắt thành những sợi nhỏ.
- B4: Tách sợi ở bước 3 và đưa vào bộ phận tạo viên để được những viên hoàn cứng đều nhau.
- B5. Đem sản phẩm đi phơi khô tự nhiên hoặc sấy thật khô và đem đi bảo quản.
Đánh giá máy vo viên giá rẻ VNK-AK-16
Thứ ba: Làm viên hoàn cứng bằng máy bao viên
Phương pháp làm viên hoàn bằng máy bao viên tương tự như với phương pháp làm bằng thúng lắc đã nói ở trên. Chỉ có điều, thay thế cho thúng lắc ở đây là lồng bao viên inox 304 có điều chỉnh tốc độ quay và chế độ thổi nhiệt.
- B1: Đổ bột thuốc đã được xay mịn đã chuẩn bị trước vào trong lồng bao với lượng phù hợp và bật công tắc cho lồng quay.
- B2: Xịt nước lên bột đó bằng bình xịt chuyên dụng hoặc vòi phun sương để nước thấm đều lên bột. Lặp lại quá trình xịt nước nhiều lần đến khi bột được tạo thành những viên nhỏ như đầu tăm. Đây gọi là quá trình gây con giống.
- B3: Tiến hành đổ con giống đã gây được ở B2 ra để sàng lọc. Lựa chọn và phân loại con giống ra để có những con giống có cùng kích thước để tiến hành bước tiếp theo.
- B4: Sau khi con giống đã được phân loại và chọn ra những con giống chất lượng tốt nhất, ta tiếp tục cho con giống vào và đổ thêm bột khô (gói là bột áo). Tiếp tục cho máy chạy và xịt nước đều. Lặp lại quá trình cho đến khi đạt được viên hoàn với kích thước mong muốn.
- B5: Đem viên đi sấy hoặc phơi khô, sau đó đóng hộp hoặc đóng gói để bảo quản.
Thứ tư: Làm hoàn cứng bằng máy viên hoàn thuốc đông y tự động
Phương pháp này là phương pháp tối ưu nhất tính đến thời điểm hiện tại. Sản xuất viên hoàn cứng bằng phương pháp này giúp tiết kiệm được rất nhiều thời gian và sức lao động, tiết kiệm chi phí thuê nhân công. Đặc biệt là phương pháp này mang lại năng suất rất lớn (5kg đến 100kg/giờ) đáp ứng nhu cầu của những cơ sở sản xuất lớn.
Có rất nhiều mẫu máy làm hoàn cứng tự động được sản xuất. Mỗi loại lại có cách làm và năng suất khác nhau. Nhưng cách làm chung của nó bao gồm những bước như sau:
- B1: Chuẩn bị bột nguyên liệu đã được xay mịn, phụ gia hoặc tá dược cần thiết. Dụng cụ để trộn bột (có thể là thau chậu hoặc máy trộn bột chuyên dụng) và khay inox để hứng viên.
- B2: Tiến hành trộn bột theo công thức phù hợp với từng loại thuốc khác nhau, đảm bảo độ ẩm hợp lý, độ kết dính vừa phải. Có thể thêm phụ gia hoặc tá dược độn nếu cần thiết (CMC, K30 hay bột mỳ…)
- B3: Tiến hành đổ bột thuốc đã trộn ở bước 2 vào máy, khởi động máy để máy đùn ra sợi. Kiểm tra sợi thuốc đã đạt chất lượng hay chưa (khô quá thì tăng ẩm, đứt sợi có thể tăng kết dính, còn nếu ướt quá thì ta bổ sung thêm bột khô). Xây dựng được 1 công thức hợp lý nhất để áp dụng cho những lần sau.
- B4: Sau khi sợi thuốc đùn ra đã đạt yêu cầu, tiến hành lắp khuôn cắt và điều chỉnh tốc độ cắt và tốc độ đùn sao cho hợp lý để máy tự động tạo ra viên hoàn cứng. Kiểm tra chất lượng viên, nếu viên chưa được đẹp ta có thể cho lên để máy chạy lại hoặc điều chỉnh công thức trộn hợp lý hơn.
- B5: Có thể tiến hành việc bao bù, bao bóng hay bao sáp, paraffin… để sản phẩm đạt chất lượng tốt nhất cũng như có độ thẩm mỹ cao.
- B6. Đem viên đi sấy và tiến hành bảo quản bằng cách đóng gói bằng máy đóng gói tự động hoặc đóng hộp…
Đánh giá máy làm viên hoàn tự động VNK-AW-95
Trên đây Maydongyvnk đã giải thích rõ ràng thế nào là viên hoàn cứng và cũng đã chia sẻ toàn bộ những phương pháp làm viên hoàn cứng để các bạn có cái nhìn chi tiết và có thể lựa chọn được phương pháp phù hợp với mình. Mọi thắc mắc về cách làm các bạn có thể để lại comment tại bài viết. Nếu bạn có nhu cầu mua máy móc hỗ trợ việc sản xuất viên hoàn vui lòng liên hệ hotline: 0969 578 901 hoặc 0943 148 666 để được tư vấn miễn phí 24/24.
