Dung nham là gì? Những thông tin chi tiết về dung nham
Dung nham là thứ được phun ra từ núi lửa phun trào, có nhiệt độ rất cao. Tuy nhiên, rất nhiều người không hiểu rõ về thành phần, các loại dung nham phổ biến hiện nay. Vậy nên trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu dung nham là gì? Các loại dung nham phổ biến hiện nay.
Dung nham là gì?
Dung nham là đá nóng chảy trào ra từ miệng núi lửa trong quá trình phun trào. Nó ở thể lỏng và có nhiệt độ khoảng 1,200 – 1,300 độ C. Mặc dù, dung nham khá nhớt và cao hơn nước khoảng 100.000 lần, nhưng loại chất này có thể chảy được trên một quãng đường dài trước khi bị đông nguội thành đá, do các tính chất của thixotropic và shear thinning.
Dòng dung nham là dòng chảy của dung nham và được tạo ra trong quá trình núi lửa phun trào êm đềm mà không phun nổ. Khi ngừng chảy, dung nham sẽ hóa rắn và tạo thành đá magma.
Các loại dung nham phổ biến
Sau khi tìm hiểu rõ dung nham là gì ở bên trên, trong phần này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các loại dung nham phổ biến hiện nay. Có rất nhiều yếu tố gây ảnh hưởng đến loại dung nham được phun ra. Chẳng hạn như thành phần, vẻ ngoài của dung nham khi hóa rắn.
Dung nham đúc khối
Loại dung nham này được đặt tên bởi vẻ ngoài sau khi hóa rắn của nó. Điều này là do các thành phần trong nó có tính axit cao hơn bình thường nên có ít chất lỏng hơn. Loại dung nham này tích tụ vì ít di động hơn và tạo thành từng khối có kích thước không đều nhau. Thường là những dòng dung nham có chứa nhiều chất silica.
Dung nham AA
Tên độc đáo của loại dung nham này có nguồn gốc từ tiếng Hawaii với nghĩa là “đá dung nham nguyên sơ”. Loại đá dung nham này không có tính axit cao nên chảy tốt và có vẻ ngoài ít thô hơn. Dung nham AA thuộc loại bazan và tạo thành các cục gồ ghề và không đều nhau. Tốc độ chảy về phía trước của nó rất chậm, từ 5 – 50 mét trong một giờ.
Dung nham Pahoehoe
Đây là loại dung nham được hình thành với khả năng di chuyển xa. Tên của nó cũng bắt nguồn từ từ tiếng Hawaii với nghĩa là “dễ thương”. Bề mặt của loại dung nham này cũng sẽ nguội trước và bên trong vẫn ở trạng thái lỏng.
Sự khác biệt của loại dung nham này với các loại khác chính là độ nhớt. Do độ nhớt và tính lưu động rất thấp nên nó không phá hủy được các chất rắn bề mặt mà chỉ làm biến dạng chúng. Vậy nên một loạt sóng đã được hình thành ở trên bề mặt của dung nham này để phản ánh rõ tính lưu động của dung nham được tạo ra ở bên trong.
Dung nham gối
Loại dung nham này được đặt tên từ thực tế bởi hình dạng của chúng giống những chiếc gối và được xếp chồng lên nhau. Dung nham gối có nhiều hình dạng khác nhau như: khối, hình cầu, hình tròn, hình ống,…. Mặc dù chúng có bề ngoài giống nhau nhưng chất bên trong lại rất khác nhau, tùy thuộc vào mỗi loại dung nham và điều kiện ngưng tụ. Mặc dù được làm mát gần như cùng lúc nhưng bề mặt lại không được mịn và xuất hiện nhiều nếp nhăn, vết nứt, rãnh, vết gãy góc vuông.
Tác hại của dung nham núi lửa là gì?
Khi núi lửa phun trào sẽ gây ảnh hưởng đến các hoạt động địa chất khác trên trái đất như động đất, lở đất, sụt lún hay là nứt đất. Núi lửa phun trào sẽ gây biến đổi bề mặt địa hình như dung nham quánh lại, hình thành các dạng địa hình mới như vòm thoải cao nguyên hay là lớp phủ dung nham. Ngoài ra, còn làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống của con người và tiêu diệt các sinh vật sống.
Dung nham nóng chảy trên mặt đất, với lượng lớn, tốc độ nhanh và phủ diện rộng có thể hủy diệt các vật thể sống. Nó phủ lấp và làm hư hại các công trình xây dựng giao thông, thủy lợi,… cũng như các tài sản khác do con người tạo ra.
Ngoài ra, dung nham còn gây ra cháy rừng, biến đổi môi trường sinh thái, suy giảm tài nguyên sinh học ở vùng ảnh hưởng,…
Dung nham và magma khác nhau ở điểm gì?
Như vậy, với những thông tin chi tiết về khái niệm dung nham là gì? Các loại dung nham phổ biến hiện nay ở bên trên. Trong phần này chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về sự khác nhau giữa dung nham và magma.
Về cơ bản, thì các bạn có thể nghĩ rằng dung nham và magma giống nhau, nhưng trên thực tế lại không phải vậy. Càng gần lõi thì áp suất sẽ càng cao. Vì vậy, dung nham càng có nhiều áp suất thì sẽ càng có nhiều khí bên trong thành phần và có nhiều khí thoát ra trên bề mặt. Khi dung nham tiếp xúc với nước, nơi có nhiệt độ thấp thì sẽ đông đặc lại. Lúc này nó không còn được gọi là dung nham nữa mà đã trở thành đá núi lửa.
Mặc dù magma và dung nham đôi khi được sử dụng làm từ đồng nghĩa. Nhưng sự thật chúng là hai thuật ngữ khác nhau. Cả hai đều có liên quan đến núi lửa nhưng mô tả hai khái niệm lại rất khác nhau.
Magma là tên đặt cho lớp đá nóng chảy trong vỏ Trái đất khi tiếp xúc với nhiệt độ khắc nghiệt. Nó được tạo thành bởi các hạt chất lỏng, dễ bay hơi. Khi macma nguội đi sẽ trở thành đá lửa và có thể chia thành hai loại dựa trên vị trí như sau:
- Plutonic: Nếu nó ở bên trong của vỏ cây.
- Núi lửa: Nếu magma nóng chảy và trồi lên trên bề mặt của trái đất.
Bên trên là các thông tin chi tiết mà chúng tôi chia sẻ cho các bạn về dung nham núi lửa. Hy vọng bài viết mang đến những thông tin hữu ích để các bạn hiểu rõ hơn về nội dung này. Nếu có thắc mắc gì về nội dung của bài viết thì hãy bình luận ở bên dưới để được giải đáp kỹ hơn nhé!
