Chính thể là cách thức tổ chức bộ máy Nhà nước và mối quan hệ giữa các cơ quan này với nhau. Hiện nay trên thế giới có hai mô hình chính thể chủ yếu là chính thể quân chủ và chính thể cộng hòa.
Luật sư tư vấn pháp luật qua tổng đài trực tuyến 24/7: 1900.6568
1. Nghị viện là gì?
Nghị viện hình thành từ nhu cầu tham chính của người dân, nhu cầu giới hạn quyền lực của vua chúa, nhu cầu bảo vệ quyền và lợi ích của người dân, nhu cầu giới hạn quyền ngân sách của nhà cai trị.
Dù tồn tại ở hình thức nào thì Nghị viện các nước trên thế giới, nhìn chung có cùng bản chất và vai trò. Bản chất nổi bật của thiết chế Nghị viện là đại diện và dân chủ. Nghị viện do nhân dân bầu ra, theo hình thức phổ thông đầu phiếu và hoạt động dựa trên nguyên tắc dân chủ, quyết định theo đa số. Vì đại diện cho ý chí của số đông trong xã hội nên Nghị viện được trao quyền lực và là cơ quan quyền lực nhà nước.
Vai trò của thiết chế này, về cơ bản, ở các quốc gia là giống nhau và bao gồm: vai trò cầu nối giữa nhà nước và công chúng; vai trò định hướng phát triển quốc gia; vai trò xây dựng nhà nước pháp quyền; vai trò giáo dục và định hướng dân chủ; vai trò bảo vệ bình đẳng xã hội; vai trò bảo đảm trách nhiệm giải trình của nhà nước; vai trò cân bằng lợi ích. Có thể thấy rằng, các vai trò trên không có sự khác nhau ở các chính thể nhà nước khác nhau, mô hình tổ chức Nghị viện khác nhau (một viện hay hai viện) hay chế độ chính trị khác nhau (nhất đảng, đa đảng).
Tuy nhiên, vai trò cân bằng lợi ích của Nghị viện được thể hiện tương đối rõ hơn ở các quốc gia có chế độ đa đảng và tổ chức Nghị viện theo mô hình hai viện. Bởi lẽ, một dự thảo luật bắt buộc phải được hai viện thông qua. Số ghế của các đảng phái được chia đều ở Nghị viện do đó mọi quyết định được đưa ra trên cơ sở cân bằng lợi ích giữa các bên.
Phù hợp với bản chất và vai trò, Nghị viện có tính chất và các chức năng cơ bản là: Tính chất đại diện; Chức năng lập pháp; Chức năng giám sát; Chức năng về tài chính – ngân sách.
Nghị viện là một cơ quan trong tổ chức bộ máy nhà nước, có quyền lực cao nhất do nhân dân bầu ra thực hiện chức năng chủ yếu là lập pháp, hoạt động theo chế độ dân chủ nguyên tắc đa số.
Nghị viện, hoặc gọi nghị hội, là một loại hình thái của cơ quan lập pháp, do số lượng đại biểu nhất định trong nhân dân bầu ra mà hợp thành nhằm nắm giữ quyền lập pháp; các vị đại biểu này gọi là nghị sĩ, có thể thông qua bầu cử trực tiếp hoặc bầu cử gián tiếp mà sản sinh, cũng có thể là do nhà nước uỷ nhiệm. Nghị viện thường dùng để chỉ và gọi cơ quan lập pháp của nước dân chủ, bởi vì phần lớn nội dung công việc tiến hành của nó đến từ ý muốn của người dân, do đó cũng được gọi là “cơ quan dân ý“; tuy nhiên, nghị viện cấp bậc nhà nước, được gọi là nghị viện nhà nước, gọi tỉnh lược là “quốc hội”.
Nghị viện của nước dân chủ hiện đại thông thường đều lấy quốc hội Anh Quốc có lịch sử lâu dài nhất coi là khuôn mẫu, Vương quốc Liên hợp Anh và Bắc Ireland là một nước có thể chế quân chủ lập hiến và chế độ dân chủ nghị viện đầu tiên, thi hành chế độ lưỡng viện.
Nghị viện tiếng Anh là Parliament/ Congress/ Parliamentary.
