Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) và liên minh Châu Âu công nhận asen là một trong những chất gây ung thư hàng đầu. Nó tồn tại sâu trong lòng đất nên có thể xuất hiện trong các mạch nước ngấm. Ngoài ra nó còn có trong các khí thải của các khu công nghiệp. Một số khu vực phía Bắc Việt Nam được UNICEF đánh giá bị nhiễm asen rất nặng nên những người dân sinh sống ở khu vực này có nguy cơ phơi nhiễm rất cao.
14/11/2015 | Những điều cần biết về nước nhiễm Asen28/02/2015 | Nồng độ asen cao ở trẻ uống sữa công thức
1. Asen là gì?
Asen là một loại á kim có màu đen và xám. Nó tồn tại và gây độc phổ biến nhất ở dạng các hợp chất asenat và asenua. Asen và các hợp chất của nó được sử dụng nhiều trong ngành nông nghiệp như là thuốc trừ cỏ, thuốc trừ sâu và trong một loạt các hợp kim.
Hình 1: Asen là một chất độc nguy hiểm
Chúng nằm ở lớp trầm tích của vỏ trái đất, chính vì điều này mà các giếng khoan, các nguồn nước ở mực nước ngầm và bề mặt là có nhiều chất này nhất.
Asen vô cơ và các hợp chất của nó có mặt khắp nơi và được tìm thấy ở các dạng hóa học khác nhau trong đất, nước ngầm, thực phẩm. Do nó dễ dàng hòa tan với nước xung quanh, nên nó thường xuyên có mặt ở nồng độ cao trong mạch nước ngầm. Hơn một trăm triệu người có nguy cơ cao phơi nhiễm với chất độc này, chủ yếu qua nước uống, cũng như qua không khí xung quanh ở những khu vực có đốt than và khí thải công nghiệp.
2. Asen có ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?
Asen là một trong những yếu tố độc hại nhất có thể được tìm thấy. Mặc dù có tác dụng độc hại, nhưng các liên kết vô cơ của nó xảy ra trên trái đất một cách tự nhiên với số lượng nhỏ. Con người có thể tiếp xúc với nó thông qua thực phẩm, nước và không khí. Phơi nhiễm cũng có thể xảy ra thông qua tiếp xúc da với đất hoặc nước có chứa nó.
Hình 2: Nguồn nước bẩn có chứa asen
Asen vô là một chất gây ung thư mạnh và gây độc cho người. Nó gây ung thư ở nhiều cơ quan, bộ phận khác nhau như: da, phổi, bàng quang tiết niệu, thận, gan,…. Ngoài ra, việc tiếp xúc lâu qua nước uống có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc một số bệnh không phải ung thư (ví dụ như tăng sừng, thay đổi sắc tố, bệnh tim mạch, tăng huyết áp và rối loạn hô hấp, thần kinh, gan và thận, cũng như đái tháo đường).
Asen trong cơ thể được chuyển hóa thông qua các phản ứng methyl hóa và khử. Axit methylarsonic và axit dimethylarsinic là các chất chuyển hóa chính được bài tiết qua nước tiểu. Cả asen vô cơ và các chất chuyển hóa bị methyl hóa của nó đều dễ dàng đi qua hàng rào nhau thai, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của thai nhi bị suy giảm và có thể gây sảy thai.
Trẻ bị nhiễm chất độc này từ trong bụng mẹ có thể bị dị tật bẩm sinh và có nguy cơ cao mắc các bệnh ung thư về sau.
Mức độ chất độc này trong thực phẩm khá thấp, nhưng hàm lượng của nó trong cá và hải sản có thể cao, vì cá hấp thụ nó từ môi trường nước mà chúng sống. May mắn thay, đây chủ yếu là dạng asen hữu cơ tương đối vô hại, nhưng cá chứa một lượng asen vô cơ đáng kể có thể gây nguy hiểm cho con người. Phơi nhiễm có thể cao hơn đối với những người làm việc thường xuyên phải tiếp xúc với nó. Đối với những người sống trong các ngôi nhà có chứa gỗ được bảo tồn dưới mọi hình thức và những người sống trên đất nông nghiệp nơi sử dụng thuốc trừ sâu có chứa asen trong quá khứ cũng có nguy cơ phơi nhiễm cao. Tiếp xúc với các hợp chất vô cơ của nó có thể gây ra các ảnh hưởng sức khỏe khác nhau, chẳng hạn như kích thích dạ dày và ruột, giảm sản xuất hồng cầu và bạch cầu, thay đổi da và kích thích phổi. Có ý kiến cho rằng việc hấp thụ một lượng asen vô cơ đáng kể có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư, đặc biệt là ung thư da, ung thư phổi, ung thư gan và ung thư bạch huyết. Phơi nhiễm rất cao với hợp chất vô cơ của nó có thể gây vô sinh và sảy thai với phụ nữ, và nó có thể gây rối loạn da, giảm sức đề kháng với nhiễm trùng, rối loạn tim và tổn thương não ở cả nam và nữ.
Cuối cùng, asen vô cơ có thể phá hủy ADN – vật chất di truyền của cơ thể.
Một liều oxit arsenic (thạch tín) 100 mg có khả năng gây chết người.
Asen hữu cơ có thể không gây ung thư, cũng như tổn thương DNA. Nhưng tiếp xúc với liều cao có thể gây ra những ảnh hưởng nhất định đến sức khỏe con người, ví dụ như chấn thương thần kinh và đau dạ dày.
3. Các triệu chứng thường gặp của nhiễm asen
Các triệu chứng của việc tiếp xúc với nó có thể gặp bao gồm:
Triệu chứng đầu tiên sau khi tiếp xúc thường là xuất hiện các mảng dày sừng ở các chi: lòng bàn tay, lòng bàn chân nổi lên các nốt sần giống như mụn cơm, bé bằng hạt cơm rồi to dần lên bằng hạt đậu xanh hay hạt lạc, sau đó sẽ lan rộng thành mảng sần. Chúng thường mọc đối xứng hai bên, cũng có những trường hợp có thể xuất hiện cả ở lưng, bụng, đùi, cẳng chân, cánh tay. Da ở các vùng sừng có thể chuyển vàng và có vết nứt nẻ.
Hình 3: Triệu chứng của nhiễm asen
Thay đổi màu sắc da: có thể xuất hiện các nốt đen thâm nhỏ (bằng phẳng hoặc nổi cao) khắp nơi, nhiều nhất là ở các vùng được che kín như , cẳng chân, ngực, bụng. Ngoài ra ở bụng, lưng, ngực, ngang thắt lưng, cẳng tay cẳng chân còn có thể xuất hiện các nốt nhỏ trắng, phẳng. Sự thay đổi sắc tố da thường xuất hiện trong giai đoạn đầu của quá trình phơi nhiễm với nó.
Các đầu ngón tay ngón chân tê buốt: nguyên nhân là do tắc mạch ở đầu chi. Bệnh nhân sẽ có cảm giác tê rần ở đầu chi dần dần cảm thấy đau buốt. Các ngón có thể bị hoại tử do không có máu cung cấp oxy đến các đầu chi.
Các biểu hiện khác bao gồm: rụng tóc nhiều, tê tay chân, sạm da từng đám lan tỏa, rối loạn tiêu hóa, tăng huyết áp ,xơ gan, nhiễm độc thai nghén, sinh con nhẹ cân, sảy thai,…
4. Làm thế nào để hạn chế được tình trạng phơi nhiễm
Sử dụng nguồn nước an toàn là một trong những biện pháp tốt nhất để ngăn ngừa sự tiếp xúc với chất độc này. Chỉ sử dụng nguồn nước đã được nhà nước cho phép sử dụng và ngay lập tức ngừng sử dụng nguồn nước nghi ngờ bị nhiễm bẩn. Ngoài ra những người sống ở những nơi có nguy cơ cao tiếp xúc với nó nên thường xuyên kiểm tra sức khỏe để phát hiện sớm các dấu hiệu của nhiễm độc mãn tính.
Đối với những người làm việc trong môi trường có asen cần phải mặc trang phục bảo hộ đầy đủ, tắm rửa, thay quần áo sau khi rời khỏi nơi làm việc.
Đối với những đối tượng có nguy cơ nhiễm độc cao cần phải thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ nhằm mục đích phát hiện sớm các vấn để về sức khỏe để hạn chế tối đa sự ảnh hưởng của chất độc đến cơ thể.
Hình 4: Khoa khám bệnh Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Trích Sài
Tại sao nên chọn Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC làm cơ sở khám chữa bệnh?
Là đơn vị tiên phong trong dịch vụ lấy mẫu tại nhà MEDLATEC đã khiến cho việc theo dõi, chăm sóc sức khỏe của bạn trở nên dễ dàng, thuận tiện, và nhanh chóng. Với hệ thống trang thiết bị hiện đại được nhập khẩu từ nước ngoài và hoạt động theo sự kiểm soát chặt chẽ của tiêu chuẩn quốc tế ISO 15189:2012 cùng đội ngũ y bác sĩ được đào tạo chuyên nghiệp. Chúng tôi luôn nỗ lực hết mình để đem đến những dịch vụ y tế tốt nhất.
Gọi điện đến tổng đài 1900 565656 để được giải đáp các thắc mắc của bạn
