Có thể bạn chưa biết Nứa (Schizostachyum) là một nhóm nhỏ thuộc các loài tre – một loài cây thân thuộc đối với mỗi người dân trên mảnh đất hình chữ S. Trong bài viết này sẽ giới thiệu cho bạn biết về Tre Nứa và những điều bạn chưa biết. Hãy cùng nhau tham khảo nhé!
Giới thiệu chung về tre nứa
Trên thế giới có khoảng 70 loài tre nứa khác nhau. Các nghiên cứu gần đây cho thấy chi Nứa có một số loài ở nước ta. Phổ biến nhất là 3 loài: nứa lá to, nứa lá nhỏ và nứa tép.
Ở Việt Nam, theo kết quả tổng kiểm kê rừng toàn quốc (năm 2001) có 1.492.000ha và phân bố chủ yếu ở các tỉnh Kon Tum, Lâm Đồng, Thanh Hoá, Nghệ An, Đắc Lắc.
Theo Phạm Hoàng Hộ (1999), Việt Nam đã thống kê được 23 chi với 121 loài tre trúc. Đa phần các loài tre trúc ở Việt Nam là nhũng loài có thân khí sinh mọc cụm, một số ít loài có thân mọc tản chỉ ở một số tỉnh Miền Bắc như trúc sào, trúc cần câu (Cao Bằng, Bắc Kạn v.v…), vầu (ở Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Hoà Bình, Tuyên Quang, Sơn La v…v.) phần lớn trúc sào, trúc cần câu là loài gây trồng.
Việt Nam có 7 loại tre nứa
- Khốp Cà Ná: Cà Ná, Ninh Thuận.
- Nứa Núi Dinh: Bà Rịa – Vũng Tàu.
- Nứa đèo Lò Xo: Đắc Glei, Kon Tum.
- Nứa lá to Saloong: Ngọc Hồi, Kon Tum.
- Nứa không tai Côn Sơn: Chí Linh, Hải Dương.
- Nứa có tai Côn Sơn: Chí Linh, Hải Dương.
- Nứa Bảo Lộc: Bảo Lộc, Lâm Đồng.
Đặc điểm chung của tre nứa
Thân
Thân cây nứa cao khoảng từ 10m đến 15m với đường kính từ 4 đến 6cm. Ngoài ra, thân cây còn có nhiều lóng. Chiều dài mỗi lóng dao động từ 30cm đến 90cm. Vách móng có kích thước từ 0.2cm đến 0.6cm.
Cành
Cành cây nứa có đặc điểm nhỏ, mềm và kích thước dài từ 50cm đến 70cm. Cành thường mọc trên mỗi đốt thân cây nứa.
Lá cây nứa
Là loài mọc cụm thưa. Thân cây cao 12-15 m, thẳng hoặc dựa vào các cây xung quanh, thân mảnh, đường kính đạt tới 10cm, vách mỏng 0,5-0,6 cm.
Đặc điểm lá cây nứa có hình mác, phiến lá dài từ 10cm đến 30cm và rộng từ 3cm đến 7cm. Đầu lá nhọn, hơi lệch và các gân lá lộ rõ. Cuống lá dài từ 0.2cm đến 0.7cm và mặt dưới phủ lông mịn.
Mo
Mo cây nứa có lông màu trắng mịn, mép mo ở trên có lông dày và cao 0.1cm. Về bẹ mo có đáy rộng 7cm đến 8cm, cao từ 22cm đến 24cm và đáy dưới rộng 32cm đến 34cm.
Hình dáng phiên mo hẹp, nhọn về phía đầu, rộng từ 2.2cm đến 2.4cm và cao từ 7.5cm đến 9cm. Bên trong có lông mịn, càng về phía đáy lông dài và cứng hơn.
Tai mo thấp khoảng 0.2cm và lông thưa dài 1cm.
Lưỡi mo có lông cứng và dày cao khoảng 0.4cm.
Hoa
Hoa cây nứa thường mọc thành chùm nhỏ bao hoa không phát triển. Các dạng bông màu vàng nhạt, nhị hoa mang bao phấn màu vàng tươi.
Phân bố của cây nứa ở đâu?
Trên thế giới họ phụ Tre -Trúc có tới 1200 loài và 70 chi, được phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới, á nhiệt đới hoặc một số ít loài phân bố ở vùng ôn đới và hàn đới.
Nứa phân bố tự nhiên kéo dài từ Băng – la – đét đến Việt Nam. Đây là loài cây quan trọng của một số nước vùng Đông Nam Á trong đó có Việt Nam. Cây nứa là loài tre mọc cụm trong rừng tự nhiên, tập trung chủ yếu ở vùng Bắc Trung Bộ và Trung tâm Bắc Bộ.
Tại Việt Nam, theo kết quả tổng kiểm kê rừng toàn quốc có 1.492.000 ha và phân bố chủ yếu ở các tỉnh Kon Tum, Lâm Đồng, Thanh Hoá, Nghệ An, Đắc Lắc. Theo Phạm Hoàng Hộ (1999), Việt Nam đã thống kê được 23 chi với 121 loài tre trúc. Đa phần các loài tre trúc ở Việt Nam là những loài có thân khí sinh mọc cụm, một số ít loài có thân mọc tản chỉ ở một số tỉnh Miền Bắc như trúc sào, trúc cần câu (Cao Bằng, Bắc Kạn…), vầu (ở Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Hoà Bình, Tuyên Quang, Sơn La …) phần lớn trúc sào, trúc cần câu là loài gây trồng.
Ứng dụng cây nứa trong đời sống
Cây nứa rừng được sử dụng gần như không bỏ đi phần nào. Trước đây, những lóng nứa già được người vùng cao vót làm tên bắn ná, trong kháng chiến, nó còn được sử dụng làm chông để bẫy địch. Hiện nay, nứa rừng được sử dụng làm vạt giường nằm, chân hương và thêm một sản phẩm không thể thiếu trong mỗi gia đình là những cây tăm.
Tuy nhiên, nứa rừng được sử dụng nhiều nhất vẫn là để làm nguyên liệu hàng thủ công mỹ nghệ, đan lát. Trên thực tế, thời điểm những mặt hàng được làm từ cây nứa rừng “lên hương” cũng chính là khi loài cây này bắt đầu cạn kiệt. “Người khai thác được lợi nên thi nhau triệt hạ nứa rừng, trong khi những cánh rừng có nứa không được quy hoạch, không có hướng “bồi dưỡng” để tái sinh nên dần bị lụi tàn…” –
Nứa còn được sử dụng trong xây dựng làm phên nứa, lợp mái, làm giàn che trong sản xuất nông nghiệp. Tre nứa nguyên liệu còn được dùng trong xây dựng, trang trí không gian kiến trúc. Nứa đã được nghiên cứu sản xuất ván ghép thanh làm tường ngăn hoặc ốp tường rất đẹp vì giữ được màu xanh tự nhiên. Măng Nứa có thể ăn tươi hoặc muối chua.
Măng tre nứa
Tre nứa rừng được sử dụng gần như không bỏ đi phần nào. Trước đây, những lóng nứa già được người vùng cao vót làm tên bắn ná, trong kháng chiến, nó còn được sử dụng làm chông để bẫy địch. Hiện nay, tre nứa rừng được sử dụng làm vạt giường nằm, chân hương và thêm một sản phẩm không thể thiếu trong mỗi gia đình là những cây tăm.
Tuy nhiên, nứa rừng được sử dụng nhiều nhất vẫn là để làm nguyên liệu hàng thủ công mỹ nghệ, đan lát. Trên thực tế, thời điểm những mặt hàng được làm từ cây nứa rừng “lên hương” cũng chính là khi loài cây này bắt đầu cạn kiệt. “Người khai thác được lợi nên thi nhau triệt hạ nứa rừng, trong khi những cánh rừng có nứa không được quy hoạch, không có hướng “bồi dưỡng” để tái sinh nên dần bị lụi tàn…”
Nứa còn được sử dụng trong xây dựng làm phên nứa, lợp mái, làm giàn che trong sản xuất nông nghiệp. Tre nứa nguyên liệu còn được dùng trong xây dựng, trang trí không gian kiến trúc. Nứa đã được nghiên cứu sản xuất ván ghép thanh làm tường ngăn hoặc ốp tường rất đẹp vì giữ được màu xanh tự nhiên. Măng Nứa có thể ăn tươi hoặc muối chua.
Cây sáo làm từ tre nứa
Để làm ra một cây sáo chúng ta cần có nguyên liệu. Đặc biệt để làm ra một cây sáo tốt chúng ta cần chọn được một cây nứa tốt, đẹp và thẩm mỹ
Nguyên liệu tre nứa gồm hai loại là nứa Nam và nứa Bắc. Nứa Nam là một loại nứa đẹp về thẩm mỹ không bị lẫn những vết đục và không có sắc tố gì làm ảnh hưởng đến cây sáo. Nứa nam có màu vàng óng. Nứa Bắc thì khác cây nứa đục hơn nứa Nam nhưng nó lại mang một vẻ đẹp riêng của một cây nứa Bắc.
Để chọn ra một cây tre nứa tốt bạn nên chọn những cây nứa thẳng, tre nứa già không bị non, thanh một cây nứa có đọ giây từ 2 đến 3 hoặc 4mm là phù hợp.
Nứa khô đã đươc chọn chúng ta cần phải sử lý kỹ, thông lòng cây sáo. Đối với cây tre nứa bị cong thì chúng ta hơ qua lửa uốn cho thẳng. Đối với những cây tre nứa đã thẳng tự nhiên chúng ta chỉ cần sử lý qua rồi đem phơi khô.
Điếu cày làm bằng tre nứa
Điếu cày làm bằng tre nứa có ưu điểm là hút rất thơm, thơm hơn, nhanh lên nước so với điếu cày tre, nhược điểm là điếu mỏng, nếu không biết bảo quả rất dễ nứt vỡ hỏng điếu.
Kỹ thuật trồng, chăm sóc và khai thác cây nứa
Gây trồng
Hiện nay, trên thị trường có nhiều giống cây nứa, nhìn chung có nhiều cách nhân giống từ thân ngâm, hôm gốc, thân khí sinh, hom cành… Khi tiến hành nhân giống nên chọn những bụi nứa phát triển tốt, không sâu bệnh và chưa ra hoa.
Không nên chọn nứa quá non hoặc quá già, khoảng từ 7 đến 8 tháng tuổi làm giống.
Sau khi trong xong nên tưới nước thật đẫm để đảm bảo rễ cây tiếp xúc tốt với đất.
Chăm sóc
Mỗi năm bón thúc hai lần vào thời điểm trước khi ra măng 1 tháng và sau khi thu hoạch măng nhằm giúp cây phục hồi sức nhanh.
Thường xuyên làm cỏ, vun xới, tấp cỏ rác mục vào gốc cây để măng to và nhiều hơn.
Khai thác
Nếu chăm sóc tốt, cây nứa sẽ cho thu hoạch sau khoảng 2 năm trồng.
Cây này có đặc điểm thường dễ bị mọt nên thường được khai thác vào vụ đông. Sau khi chặt phải ngâm nước hay gác bếp hun khói để bảo quản được lâu hơn. Sản phẩm tre nứa sau khi được xử lý mối mọt rất được ưa chuộng trong các công trình tre trúc.
Tre nứa có lẽ đã quá quen thuộc với mỗi người chúng ta nhưng giamgiaxl.com hy vọng thông qua bài viết tre nứa và những điều bạn chưa biết sẽ cung cấp một số thông tin thú vị cho các bạn !
