Bệnh truyền nhiễm với khả năng lây lan mạnh có nguy cơ tạo thành dịch. Bệnh do các tác nhân từ vi khuẩn, virus, nấm hay ký sinh trùng gây ra. Hãy cùng Nhà thuốc An Khang tìm hiểu thế nào là bệnh truyền nhiễm và các bệnh truyền nhiễm thường gặp nhé!
1Bệnh truyền nhiễm là gì?
Bệnh truyền nhiễm gây ra bởi tác nhân gây nhiễm trùng như ký sinh trùng, vi khuẩn, virus, vi nấm. Bệnh có khả năng lây nhiễm từ người sang người, từ động vật sang người và có nguy cơ phát triển thành dịch.
Một số trường hợp khi tiêu thụ thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm, tiếp xúc với các sinh vật trong môi trường cũng có thể gây ra bệnh truyền nhiễm.
Sau khi mắc các bệnh truyền nhiễm, cơ thể người có đáp ứng miễn dịch dịch thể và đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào. Quá trình đó gọi là miễn dịch bảo vệ.
Hình ảnh bệnh truyền nhiễm
2Các bệnh truyền nhiễm thường gặp
Một số bệnh truyền nhiễm thường gặp bao gồm:
Bệnh bại liệt
Nguyên nhân của bệnh bại liệt do nhiễm virus cấp tính Poliovirus, lây truyền bằng đường tiêu hóa, lây lan thành dịch. Virus xâm nhập vào cơ thể phá hủy vào hệ thống thần kinh, làm tổn thương tế bào sừng và tế bào thần kinh.
Các triệu chứng chung: sốt, nhức đầu, buồn nôn.
Phân loại:
- Thể liệt mềm cấp điển hình: Đau cơ, chán ăn, vận động khó, liệt ở chi.
- Thể viêm màng não vô khuẩn: Cứng gáy.
- Thể nhẹ có thể hồi phục trong vài ngày: Khó ngủ, táo bón.
- Thể ẩn không có triệu chứng rõ ràng, có thể chuyển sang thể nặng hơn.
Hình ảnh bệnh nhân bại liệt
Bệnh cúm A/H5N1
Cúm A/H5N1 là một bệnh truyền từ động vật (chim, gia cầm, một số động vật có vú) lây nhiễm sang con người. Tác nhân gây bệnh là virus cúm A.
Lợn có cảm thụ cao với virus cúm ở chim và động vật có vú, bao gồm các chủng vi rút ở người. Vì vậy nó có vai trò như là động vật trộn lẫn các vật liệu di truyền của các vi rút cúm chim và cúm người tạo nên virus cúm mới.
Đặc tính của virus H5N1 là khả năng biến dị nhanh, gây bệnh nặng ở người. Virus có thể truyền trực tiếp từ chim, gà sang người.
Hình ảnh dịch cúm A/H5N1 ở gia cầm
Bệnh dịch hạch
Bệnh truyền nhiễm cấp tính do nhiễm vi khuẩn Yersinia pestis. Nguồn bệnh có ở động vật gặm nhấm như chuột, thỏ lây nhiễm thông qua vật trung gian là con bọ chét. Gây tác hại nhiễm độc nặng toàn thân.
Thời tiết nóng bức, hanh khô là điều kiện phù hợp cho sự phát triển của chuột và bọ chét, cũng là khoảng thời gian dịch hạch bùng phát mạnh nhất.
Nỗi ám ảnh của bệnh dịch hạch
Bệnh đậu mùa
Bệnh đậu mùa do nhiễm virus toàn thân có tình trạng phát ban trên da. Triệu chứng nặng: mụn nước, mụn mủ toàn thân.
Hình ảnh bệnh mụn mủ bệnh đậu mùa
Bệnh tả
Nguyên nhân do nhiễm vi khuẩn tả Vibrio cholerae.
Con đường lây nhiễm:
- Bệnh lây qua đường tiêu hóa.
- Đường nước bị nhiễm bẩn bởi phân của người hoặc động vật nhiễm khuẩn tả.
- Thực phẩm không bảo quản kĩ bị ruồi, côn trùng nhiễm khuẩn tả bám vào.
Bệnh tả do nhiễm vi khuẩn Vibrio cholerae
Bệnh tay chân miệng
Dịch tay chân miệng chủ yếu do Enterovirus gây ra. Bệnh này xuất hiện khắp nơi trên thế giới diễn ra nhiều ở trẻ nhỏ.
Nguồn bệnh là người bệnh, người lành mang virus trong các dịch tiết từ mũi, hầu, họng, nước bọt, dịch tiết từ các nốt phỏng hoặc phân của bệnh nhân. Ngoài ra còn lây qua đường phân – miệng.
Bệnh tay chân miệng phổ biến ở trẻ em
Bệnh cúm
Bệnh cúm là một bệnh truyền nhiễm do virus cúm tấn công ̣(Virus Influenza). Khả năng lây lan cao và nhanh, nhất là khi tiếp xúc quá gần.
Điều kiện thời tiết lạnh, ẩm thấp cũng làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh. Tỷ lệ lây lan của bệnh cúm rất nhanh có thể tạo thành dịch và đại dịch.
Lây qua các con đường sau:
- Đường hô hấp.
- Qua không khí dạng giọt bắn, giọt nước bọt.
- Qua dịch tiết mũi họng.
- Hắt hơi, ho.
Bệnh cúm là một bệnh truyền nhiễm
Bệnh dại
Virus gây bệnh dại thuộc họ Rhabdoviridae, chủng Lyssavirus, virus xâm nhập sợi trục tế bào thần kinh ngoại biên đầu tiên.
Con đường lây truyền: tiếp xúc với nước bọt, vết thương của người bị bệnh dại. Nếu không kịp thời chữa trị tỷ lệ tử vọng lên đến 100%.
Bệnh dại rất nguy hiểm nếu không được điều trị
Bệnh lao phổi
Do nhiễm trực khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis thuộc họ Mycobacteriaceae.
Bệnh lao phổi rất dễ lây thông qua đường hô hấp từ người sang người. Lây lan nhanh trong thời gian chưa được điều trị. Trung bình cứ 1 người bị lao phổi có ho khạc ra vi khuẩn có thể lây cho 10 – 15 người khác.
Hình ảnh phổi bị tổn thương do bệnh lao phổi
Bệnh quai bị
Tác nhân gây bệnh quai bị là virus quai bị Mumps virus. Virus có ở khắp nơi, nó lây truyền sang người lành qua những giọt nhỏ không khí khi người mang mầm bệnh ho, hắt hơi hoặc do tiếp xúc trực tiếp với người mang mầm bệnh.
Hình ảnh bé nổi quai bị
Bệnh sốt rét
Tác nhân là ký sinh trùng sốt rét Plasmodium chúng sống ký sinh ở người. Bệnh sốt rét lây truyền qua đường máu.
Có 4 phương thức lây truyền như sau:
- Tác nhân trung gian: muỗi là chủ yếu.
- Truyền qua máu có nhiễm ký sinh trùng sốt rét.
- Truyền từ mẹ sang con.
Muỗi là tác nhân trung gian truyền bệnh sốt rét
Bệnh sốt phát ban
Gồm 2 nguyên nhân:
Vi khuẩn: bệnh do độc tố của tụ cầu Streptococcus gây nên. Triệu chứng nổi bật là sưng hạch ở sau tai, sau cổ, quai hàm, phát ban.
Virus: bệnh do virus, trong đó có virus sởi, với triệu chứng viêm long nhẹ. Đặc điểm lâm sàng nổi bật là sưng hạch ở sau tai, sau cổ, quai hàm, phát ban.
Triệu chứng phát ban do bệnh sởi
Bệnh thuỷ đậu
Nguyên nhân do nhiễm virus thủy đậu Varicella virus. Vi rút thủy đậu là tác nhân gây bệnh thủy đậu ở trẻ em và bệnh zona ở người lớn nên còn có tên là vi rút thủy đậu – zona (VZV).
Bệnh thuỷ đậu lây nhiễm từ người sang người qua đường không khí từ các giọt nhỏ dịch tiết đường hô hấp. Lây gián tiếp qua các đồ vật vừa mới bị nhiễm chất dịch của nốt phỏng hoặc niêm mạc.
Các nốt thủy đậu toàn cơ thể
Bệnh thương hàn
Bệnh thương hàn có thể gặp ở người lớn và trẻ em. Vi khuẩn Salmonella Typhi là nguyên nhân gây bệnh thương hàn và là sinh vật hạn chế ký chủ ở người.
Bệnh thương hàn từng là gánh nặng toàn cầu và gần đây cũng đã có sự cải thiện các nghiên cứu về điều trị và phòng ngừa bệnh.[1]
Vi khuẩn Salmonella Typhi gây bệnh thương hàn
Bệnh uốn ván
Là một bệnh cấp tính do ngoại độc tố của vi khuẩn uốn ván Clostridium tetani. Vi khuẩn phát triển tại vết thương trong điều kiện yếm khí.
Các triệu chứng của bệnh uốn ván được biểu hiện là những cơn co cứng cơ kèm theo đau: cơ nhai, cơ mặt, cơ gáy và cơ thân.
Nhiễm uốn ván do chân đâm trúng các vật đinh nhọn gỉ sét
Bệnh lậu
Bệnh lậu là một bệnh nhiễm khuẩn sinh dục – tiết niệu, hậu môn, họng do lậu cầu Neisseria gonorrhoeae. Bệnh thường lây trực tiếp khi tiếp xúc tình dục.
Bệnh lậu ở nam gọi là viêm niệu đạo do lậu. Bệnh lậu ở phụ nữ viêm cổ tử cung và viêm niệu đạo do lậu.
Hình ảnh triệu chứng bệnh lậu
Bệnh mắt hột
Bệnh mắt hột do tác nhân là Chlamydia trachomatis, là bệnh viêm kết giác mạc đặc hiệu, lây lan, tiến triển mạn tính ở người.
Hình ảnh bệnh mắt hột
Các bệnh do giun gây ra
Bệnh giun đũa do tác nhân Ascaris lumbricoides. Ổ chứa giun là con người, đặc biệt là trẻ em, có ở đất, nước nhiễm phân.
Bệnh giun đũa
Bệnh sán dây
Bệnh sán dây là do các loài sán dây trưởng thành gồm Taenia saginata, Taenia solium và Taenia asiatica ký sinh trong ruột gây ra.
Bệnh ấu trùng sán lợn là do những ấu trùng sán lợn ký sinh ở trong cơ, trong não, trong mắt người gây ra.
Bệnh sán dây lợn
Bệnh sán lá gan
Bệnh sán lá gan gồm bệnh sán lá gan nhỏ (Clonorchiasis, Opisthorchiasis) và bệnh sán lá gan lớn (Fascioliasis).
Con đường lây truyền:
- Bệnh sán lá gan nhỏ: vật chủ chính là người và một số động vật như chó, mèo, hổ báo, cáo chồn, chuột; vật chủ trung gian truyền bệnh là các loài ốc họ Bythynia, Melania.
- Bệnh sán lá gan lớn: vật chủ chính là động vật ăn cỏ như trâu, bò, cừu; người là vật chủ ngẫu nhiên, vật chủ trung gian truyền bệnh là ốc họ Lymnaea.
Hình ảnh sán lá gan
Bệnh sán lá phổi
Có khoảng 40 loài sán lá phổi, loài gây bệnh chủ yếu là Paragonimus westermani, còn tại Việt Nam mới chỉ phát hiện thấy loài Paragonimus heterotremus ở miền Bắc.
Vật chủ chính là người; các động vật và gia súc khác cũng là nguồn chứa mầm bệnh như chó, mèo, hổ, báo, chồn, chuột.
Ấu trùng sán lá phổi
Bệnh sán lá ruột
Tác nhân gây sán lá ruột ở người là Fasciolopsis buski.
Nguồn lây: con người hoặc động vật ăn phải tôm, cua mang ấu trùng chưa được nấu chín.
Hình ảnh nội soi sán lá ruột
3Các nguyên nhân gây ra bệnh truyền nhiễm
Tiếp xúc trực tiếp
- Mắc bệnh do tiếp xúc trực tiếp với tác nhân gây bệnh.
- Lây truyền từ người sang người qua hô hấp, vết thương.
- Truyền từ mẹ sang con.
- Truyền nhiễm từ vật nuôi như chó, mèo.
̀Tiếp xúc gián tiếp
- Lây truyền qua đường không khí như bệnh sởi.
- Lây truyền do tiếp xúc các vật dụng, đồ dùng chứa mầm bệnh.
- Thức ăn, nước uống chứa mầm bệnh.
- Do các vật trung gian lây bệnh.
Con đường lây truyền bệnh
4Các xét nghiệm và chẩn đoán
- Xét nghiệm máu.
- Xét nghiệm nước tiểu.
- Kỹ thuật phân lập virus.
- Bệnh phẩm từ họng.
- Sinh thiết.
- Chụp X-Quang.
- Chụp cắt lớp vi tính CT.
- Chụp cộng hưởng MRI.
Các xét nghiệm và chẩn đoán
- Các bệnh thường gặp vào mùa mưa và cách phòng tránh
- Những căn bệnh chẳng thể ngờ vì hôn mà có thể bạn chưa biết
- Bệnh viêm màng não có lây không và cách phòng ngừa
- Chu kì phát triển của ký sinh trùng sốt rét
