Siêu âm Doppler là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh có vai trò hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán nhiều bệnh, đặc biệt là bệnh lý tim mạch, cũng như rất an toàn khi kiểm tra sự phát triển thai nhi. Siêu âm Doppler dễ thực hiện, kết quả chính xác và có chi phí vừa phải nên được sử dụng rộng rãi tại các phòng khám, bệnh viện.
Bài viết được tư vấn bởi THS.BS HỒ HOÀNG PHƯƠNG – Giám đốc Trung tâm Chẩn Đoán Hình Ảnh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh – TP.HCM.
Siêu âm Doppler là gì?
Siêu âm doppler là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khảo sát bất cứ dòng chảy nào bên trong cơ thể người dựa vào nguyên lý của hiệu ứng Doppler: Khi một chùm tia siêu âm được phát đi gặp một vật sẽ có hiện tượng phản hồi âm, tần số của chùm siêu âm phản hồi sẽ thay đổi so với tần số của chùm phát đi nếu khoảng cách tương đối giữa nguồn phát và vật thay đổi.
Có 4 kiểu siêu âm Doppler: Siêu âm doppler liên tục, siêu âm Doppler xung, siêu âm Doppler năng lượng, siêu âm Doppler màu. Trong quá trình siêu âm Doppler, đầu dò sẽ được đặt lên da của người được siêu âm và di chuyển trên vùng cơ thể cần kiểm tra. Đầu dò phát ra sóng âm dội lại các vật thể chuyển động. Các sóng âm phản xạ tạo ra hình ảnh chuyển động bên trong cơ thể người. Máy siêu âm sẽ tổng hợp và hiển thị trên màn hình dưới dạng các màu sắc, các dạng sóng phổ khác nhau hoặc tín hiệu âm thanh có thể nghe được. (1)
Vai trò của siêu âm doppler
- Đánh giá tuần hoàn nuôi dưỡng thai và tầm soát sức khỏe thai nhi. Tuần hoàn tử cung-nhau, tầm soát tiền sản giật…
- Kiểm tra bất thường mạch máu như: hẹp động mạch, suy giãn tĩnh mạch, huyết khối động tĩnh mạch…
- Kiểm tra cấu trúc, chức năng tim, phát hiện vấn đề ở tim như hở van tim, thông liên thất, thông liên nhĩ…
- Kiểm tra tình trạng xơ vữa động mạch.
- Khối u mạch máu ở chân (đánh giá tuần hoàn của các khối u)
- Giúp đánh giá các tạng ghép như: ghép gan, thận…
Lịch sử phát triển của siêu âm Doppler
Siêu âm Doppler ra đời năm 1966 do Don Baker, Dennis Watkins và John Reid phát minh với chức năng ban đầu giúp hiển thị hình ảnh của máu chảy trong các lòng mạch. Đến năm 1970, kỹ thuật siêu âm Doppler liên tục được nâng cấp, phát triển hiện đại.
Nhiều dòng máy siêu âm Doppler ra đời đã đáp ứng được nhu cầu siêu âm trên nhiều bộ phận cơ thể người như:
-
- Siêu âm Doppler tim: được chỉ định rộng rãi trong trường hợp bệnh nhân có tình trạng gợi ý bệnh lý tim, mạch máu như tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, bất thường van tim, dị tật tim bẩm sinh…
-
- Siêu âm Doppler mạch máu: là một trong những kỹ thuật giúp các bác sĩ kiểm tra dòng chảy của máu trong cơ thể. Thông qua siêu âm doppler mạch máu, bác sĩ có thể xác định được những hình ảnh bất thường bên trong mạch máu như: tình trạng hẹp tắc động mạch, tĩnh mạch do huyết khối hay mảng xơ vữa, giãn phình động mạch hay bóc tách động mạch, suy tĩnh mạch, huyết khối tĩnh mạch…
-
- Siêu âm Doppler thai: là một kỹ thuật giúp bác sĩ đo lưu lượng máu trong một số bộ phận cơ thể quan trọng của thai nhi như: động mạch não giữa, dây rốn, ống tĩnh mạch, Doppler động mạch tử cung… Kết quả siêu âm góp phần giúp bác sĩ đánh giá sự phát triển thai nhi.
-
- Siêu âm Doppler trong phụ khoa: Giúp bác sĩ đánh giá tình trạng cấp cứu như xoắn u nang, xoắn buồng trứng, đánh giá mạch máu nuôi trong các khối u tử cung phần phụ. Qua hình ảnh siêu âm, bác sĩ phát hiện được những bất thường ở tử cung, buồng trứng từ đó có biện pháp điều trị phù hợp và hiệu quả.
-
- Siêu âm Doppler xuyên sọ: Thường được chỉ định để khảo sát bệnh lý mạch máu ở vòng Willis và hệ thống đốt sống thân nền: Hẹp tắc mạch máu, theo dõi điều trị tan huyết khối, chẩn đoán và theo dõi co thắt mạch trong trường hợp xuất huyết dưới nhện, bệnh lý xoang tĩnh mạch màng cứng, đánh giá não úng thủy và áp lực nội sọ…
Tại sao phải siêu âm Doppler?
Siêu âm Doppler thường dùng để khảo sát mạch máu. Thông qua siêu âm mạch máu bác sĩ có thể biết được vận tốc, lưu lượng dòng máu chảy trong tĩnh mạch, động mạch. (2)
1. Siêu âm Doppler để kiểm tra triệu chứng nghi ngờ bệnh lý tim
Bác sĩ thường yêu cầu người bệnh thực hiện siêu âm Doppler tim khi bác sĩ phát hiện ra những bất thường về tim mạch qua thăm khám hoặc qua các xét nghiệm. Nếu người bệnh gặp phải các vấn đề nghi có liên quan tới tim khi có các triệu chứng sau thì nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa tim mạch để được chỉ định siêu âm tim kịp thời:
- Mệt mỏi
- Khó thở
- Sưng phù ở chân hoặc bụng
2. Siêu âm Doppler mạch chi thường được chỉ định trong trường hợp:
-
- Khi có triệu chứng của bệnh lý động mạch: đi lặc cách hồi (cơn đau buốt ở các cơ chân, thường gặp ở bắp chân, xuất hiện khi đi lại và giảm khi nghỉ ngơi), không bắt được mạch, có nguy cơ đột quỵ trên các bệnh nhân mắc đái tháo đường, tăng lipid máu…
-
- Khi có triệu chứng của bệnh lý tĩnh mạch: giãn các tiểu tĩnh mạch hay các tĩnh mạch nông, biến đổi màu sắc da, xơ cứng da hay loét, đau buốt, kích thích da, nặng chân…
Siêu âm Doppler cần chuẩn bị gì?
- Nên mặc quần áo rộng rãi, cần phải cởi bỏ quần áo và đồ trang sức khỏi khu vực cơ thể cần siêu âm kiểm tra.
- Tránh thuốc lá và các sản phẩm khác có nicotine trong tối đa hai giờ trước khi siêu âm. Nicotine gây co mạch máu, có thể ảnh hưởng đến kết quả của bạn.
- Đối với siêu âm động mạch máu vùng bụng (động mạch chủ bụng, động mạch thận..) nên nhịn ăn từ 8-12h trước khi tiến hành siêu âm.
Đọc kết quả siêu âm Doppler
Siêu âm Doppler do bác sĩ chẩn đoán hình ảnh được đào tạo chuyên về siêu âm Doppler mạch trực tiếp thực hiện, phân tích hình ảnh siêu âm. Sau quá trình thăm khám bác sĩ sẽ trích xuất dữ liệu, hình ảnh siêu âm báo cáo kết quả cho bác sĩ chỉ định (bác sĩ khám- điều trị). Bệnh nhân sẽ được tư vấn về bệnh tình và được điều trị với phương pháp phù hợp nhất.
1. Kết quả siêu âm Doppler bình thường bao gồm:
- Kết quả siêu âm không phát hiện sự hẹp tắc mạch máu.
- Không có dấu hiệu của cục máu đông, các tĩnh mạch đều bình thường.
- Đối với siêu âm thai thì lưu lượng máu bình thường, đủ cung cấp cho thai nhi.
2. Kết quả siêu âm Doppler bất thường
- Đối với Doppler sóng liên tục, có thể nghe thấy sự khác biệt về lưu lượng máu giữa bên phải và bên trái của cơ thể. Tại vị trí chính xác nơi động mạch bị tắc hẹp, âm thanh có thể phát ra cao hoặc hỗn loạn. Chẩn đoán được mức độ hẹp tắc và nguyên nhân, giúp đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.
- Các tĩnh mạch bất thường, chẳng hạn như suy tĩnh mạch.
- Có sự tăng hoặc giảm bất thường lưu lượng máu qua các mạch cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho thai nhi.
Siêu âm Doppler ở đâu uy tín ?
Siêu âm Doppler là siêu âm cần thiết trong chẩn đoán nhiều bệnh lý, đặc biệt là bệnh liên quan tim mạch, sản phụ khoa. Để kết quả siêu âm Doppler chính xác phụ thuộc vào trình độ chuyên môn của bác sĩ siêu âm và chất lượng hình ảnh Doppler của các dòng máy siêu âm.
Hiện tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã đầu tư trang bị hệ thống máy siêu âm Doppler hiện đại như: Philips Affiniti 70, Supersonic Aixplorer Match 30, Siemens Healthineer Ascuson Sequoia.. với công nghệ tạo ảnh đặc biệt, các dòng máy này cung cấp hình ảnh với độ phân giải cao khi sử dụng công nghệ lấy nét toàn màn hình, từ trường gần đến từ trường xa theo thời gian thực mà không cần phải điều chỉnh điểm lấy nét khi quét, giúp việc quét diễn ra nhanh hơn mà không ảnh hưởng đến tốc độ khung hình cũng như độ phân giải hình ảnh.
Tùy thuộc vào dòng máy và bộ phận cần siêu âm mà chi phí siêu âm Doppler có mức giá khác nhau. Các siêu âm Doppler thường được các bác sĩ chỉ định như: Doppler động mạch cảnh, Doppler xuyên sọ, Doppler động mạch thận, Doppler tim, mạch máu….
Hiện tại mức giá siêu âm Doppler giao động từ 200.000 -1.000.000 đồng. Trong đó, siêu âm Doppler tim màu, siêu âm Doppler thai nhi thường có mức giá cao từ 600.000- 1.000.000 đồng.
