1. Đại mạch – lúa mạch (barley) là gì?
Lúa mạch hay còn được gọi là đại mạch (tên khoa học Hordeum vulgare), thuộc loại thực vật thân thảo, nằm trong họ Lúa mạch (Barley).
Lúa mạch có nhiều loại khác nhau nên sẽ tùy theo độ dinh dưỡng trong mỗi loại mà sẽ dùng làm thực phẩm cho người hay gia súc. Ngoài ra, còn được dùng để sản xuất rượu, bia.
2 Lúa mạch có tác dụng gì?
Giúp cân bằng vi khuẩn đường ruột
Một trong những cách tốt nhất để cân bằng vi khuẩn đường ruột là bổ sung các thực phẩm được làm từ lúa mạch.
Nhiều cuộc nghiên cứu chỉ ra rằng: lúa mạch chứa nhiều hợp chất có lợi, giúp tăng sinh lợi khuẩn và tiêu diệt các hại khuẩn trong đường ruột. Từ đó, giúp cơ thể khoẻ mạnh hơn và ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng hiệu quả.
Tăng cường chất xơ
Lúa mạch là một nguồn cung cấp chất xơ dồi dào cho cơ thể chúng ta. Chất xơ không những giúp cung cấp năng lượng mà còn thúc đẩy quá trình nhu động ruột, giúp hệ tiêu hoá khoẻ mạnh hơn và phòng ngừa chứng táo bón, đầy hơi hiệu quả.
Hơn nữa, theo nghiên cứu của các nhà khoa học: chế độ ăn giàu chất xơ còn giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh mãn tính. Trong đó có bệnh tim.
Giàu chất dinh dưỡng có lợi
Giống như các loại ngũ cốc nguyên hạt khác, lúa mạch cũng chứa nhiều thành phần dinh dưỡng thiết yếu như: chất xơ, protein, vitamin B1, B3 cùng các loại khoáng chất phong phú như đồng, magie, photpho,…
Ngoài ra, trong yến mạch còn chứa lignans – một hợp chất chống oxy hoá có tác dụng ngăn ngừa bệnh tật, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh tim và ung thư.
Tuy nhiên, thực phẩm này cũng có chứa chất kháng dinh dưỡng. Vì thế, bạn nên ngâm hạt kỹ trước khi chế biến để loại bỏ bớt, giúp cơ thể dễ dàng tiêu hoá và hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn.
Giảm cân hiệu quả
Trong yến mạch có chứa một lượng lớn chất xơ hòa tan beta-glucan. Khi tiêu thụ vào cơ thể sẽ tạo ra một chất giống như gel trong đường ruột, giúp làm chậm quá trình rỗng dạ dày. Từ đó, khiến bạn có cảm giác no lâu hơn, kiểm soát cơn thèm ăn và giảm cân hiệu quả.
Một đánh giá dựa trên 44 cuộc nghiên cứu cho thấy: chế độ ăn giàu chất xơ hoà tan hoàn toàn có khả năng kiểm soát cảm giác thèm ăn và hỗ trợ quá trình giảm cân.
Hơn nữa, nghiên cứu trên 1 nhóm người có mỡ bụng cho thấy: thực hiện chế độ ăn giàu chất xơ hoà tan giúp họ cải thiện vòng eo rõ rệt.
Hỗ trợ ngăn ngừa sỏi mật
Sỏi mật là những hạt dạng rắn hình thành trong túi mật do nồng độ cholesterol dư thừa quá cao, gây ra triệu chứng đau lưng, buồn nôn, vàng da, sốt và nguy hiểm hơn là các cơn đau dữ dội cần phải thực hiện phẫu thuật cắt bỏ túi mật.
Chất xơ không hoà tan trong lúa mạch có tác dụng ngăn ngừa sự hình thành và phát triển của sỏi mật.
Một nghiên cứu quan sát ở những người phụ nữ kéo dài 16 năm cho thấy: chế độ ăn giàu chất xơ giúp giảm nguy cơ sỏi mật đến 13%.
Ngoài ra, 1 cuộc nghiên cứu khác thực hiện ở những người béo phì trong 5 tuần cũng chứng minh rằng: nhóm bổ sung nhiều chất xơ có túi mật khoẻ mạnh hơn gấp 3 lần so với nhóm đối chứng.
Giúp giảm cholesterol
Beta-glucan trong lúa mạch có tác dụng làm giảm cholesterol xấu LDL bằng cách gắn kết với các axit mật rồi đào thải qua đường tiêu hoá. Từ đó, cân bằng lượng cholesterol lưu thông trong máu của bạn.
Nghiên cứu thực hiện trên 1 nhóm người có lượng cholesterol cao trong 5 tuần cho thấy: Chế độ ăn giàu lúa mạch giúp làm giảm lượng chất béo trung tính, cholesterol nhiều hơn so với chế độ ăn giàu gạo lứt và lúa mì. Ngoài ra, lúa mạch còn làm tăng lượng cholesterol tốt HDL đáng kể.
Hạn chế các nguy cơ về tim mạch
Chất xơ hoà tan trong lúa mạch có khả năng làm giảm cholesterol xấu LDL. Từ đó, cân bằng huyết áp và ngăn ngừa nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch hiệu quả.
Một đánh giá về các cuộc nghiên cứu ngẫu nhiên cho thấy rằng: bổ sung 8.7gr chất xơ hoà tan mỗi ngày giúp làm giảm huyết áp cao từ 0.3 – 1.6mmHg. Điều này rất có lợi trong việc bảo vệ sức khoẻ tim mạch.
Hỗ trợ chống lại bệnh tiểu đường
Lúa mạch rất giàu magie và chất xơ hoà tan. Cả 2 hợp chất này đều có tác dụng hữu ích trong việc ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Cụ thể:
Magie giúp cải thiện độ nhạy insulin, hỗ trợ quá trình chuyển hoá glucose. Từ đó, làm giảm lượng đường trong máu.
Chất xơ hoà tan khi di chuyển qua đường tiêu hoá sẽ liên kết với nước và các phân tử khác để làm chậm quá trình hấp thụ đường vào máu. Từ đó, ngăn ngừa đường huyết tăng đột ngột gây ra bệnh tiểu đường.
Một nghiên cứu thực hiện ở những người bị rối loạn đường huyết trong 3 tháng cho thấy: nhóm ăn bột lúa mạch hằng ngày có lượng đường trong máu lúc đói và mức insulin thấp hơn 13% so với nhóm ăn yến mạch.
Giảm ung thư ruột kết
Lúa mạch có chứa 2 loại chất xơ hoà tan và không hoà tan, giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh ung thư ruột kết. Trong đó:
Chất xơ hoà tan có khả năng chống lại bệnh ung thư ruột kết bằng cách bám chặt vào các chất gây ung thư, rồi loại bỏ chúng qua đường tiêu hoá.
Chất xơ không hoà tan giúp cân bằng pH trong đường ruột, làm giảm chứng táo bón và ngăn ngừa ung thư ruột già.
Ngoài ra, lúa mạch còn một số chất chống oxy hoá mạnh mẽ như: axit phytic, phenolic và saponin giúp trung hoà gốc tự do, chống lại các tế bào ung thư. Bao gồm cả ung thư ruột kết.
Giúp phòng chống loãng xương
Lúa mạch là một nguồn cung cấp canxi, photpho và đồng tuyệt vời cho cơ thể chúng ta. Đây là những khoáng chất thiết yếu cho quá trình xây dựng và duy trì cấu trúc xương. Từ đó, ngăn ngừa nguy cơ loãng xương hiệu quả.
Tốt cho người thiếu máu
Thiếu máu gây ra triệu chứng: chóng mặt, đau đầu, ù tai, chán ăn, mệt mỏi,…làm ảnh hưởng đến cuộc sống và công việc.
Thật may khi lúa mạch có thể giúp bạn giải quyết vấn đề này. Tiêu thụ hàm lượng sắt và đồng có trong lúa mạch giúp thúc đẩy quá trình sản xuất tế bào hồng cầu và hemoglobin, điều hoà lưu lượng máu. Từ đó, ngăn ngừa bệnh thiếu máu hiệu quả.
Hỗ trợ trong việc chăm sóc da
Lúa mạch rất giàu selen, có tác dụng chống lại các tế bào gây hại của gốc tự do và tình trạng oxy hóa làn da. Từ đó, ngăn ngừa các nếp nhăn, sạm da và duy trì độ đàn hồi, giúp da sáng khoẻ, mịn màng.
Giảm tình trạng hen suyễn
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Plant Molecular Biology cho thấy: protein nội nhũ 14.5 kDa trong lúa mạch có khả năng làm giảm các triệu chứng hen suyễn thường gặp ở thợ làm bánh hiệu quả.
3 Phân biệt lúa mạch và lúa mì, yến mạch, lúa mạch đen
Tiêu chí phân biệt Lúa mì Lúa mạch Yến mạch Lúa mạch đen Mùa vụ Hằng năm Hằng năm hoặc hai năm một lần Hằng năm Hằng năm hoặc hai năm một lần Chiều cao thân 45 – 150cm 60 – 80cm 50 – 170cm 80 – 100cm Đặc điểm thân cây Thân cây thẳng, bên trong ruột rỗng Thân cây thẳng, mỏng như cọng rơm
Thân mỏng, đường kính khoảng 3 – 6mm
Có 2 – 3 khía
Thân mọc đối dưới chùm hoa
Bên trong rỗng, bên ngoài bóng, gồm 5 – 6 lóng
Đặc điểm hạt
Hình bầu dục hoặc hình trứng
Có 1 đường rãnh ở giữa
Hình trái xoan
Có đường rãnh dọc
Nhìn giống hạt gạo
Bên ngoài có 1 lớp vỏ cứng
Dáng thuôn dài, nén theo chiều ngang
Có đường rãnh sâu ở giữa
4 Cách sử dụng lúa mạch
4 Cách sử dụng lúa mạchVới lúa mạch, bạn có thể thể chế biến thành một số món ăn thơm ngon và bổ dưỡng như:
- Nấu cùng với nước hoặc sữa tươi không đường để làm cháo lúa mạch.
- Trộn cùng với món súp, món hầm để tăng thêm hương vị.
- Kết hợp với bột mì để làm món bánh mì lúa mạch.
- Trộn cùng rau xanh, nước sốt để làm món salad.
- Chế biến 1 số loại thức uống thơm ngon như: trà lúa mạch, sinh tố lúa mạch, sữa lúa mạch,…
5 Lúa mạch bán ở đâu?
Hiện nay, bạn có thể tìm mua các loại lúa mạch tại các hệ thống siêu thị hoặc đặt mua online qua các trang thương mại điện tử.
Tuỳ vào từng loại mà giá cả sẽ có sự thay đổi chênh lệch. Cụ thể:
- Lúa mạch nguyên vỏ: dao động khoảng 20.000 – 40.000 đồng/kg. (Giá cập nhật vào tháng 9/2021).
- Lúa mạch tách vỏ: 40.000 – 90.000 đồng/ 500gr. (Giá cập nhật vào tháng 9/2021).
- Bột lúa mạch: 50.000 – 170.000 đồng/50gr. (Giá cập nhật vào tháng 9/2021).
Bài viết trên đã giải đáp xong lúa mạch là gì, lúa mạch có tác dụng gì? Mong rằng những chia sẻ này sẽ giúp bạn có thêm nhiều kiến thức hơn nhé!
