Trong bài viết này chúng ta sẽ rời xa mainstream – đám đông, và đến với the lunatic fringe – những kẻ rồ đi ngược dòng.
Từ điển Merriam-Webster’s định nghĩa từ lunatic fringe là “members of a political or social group or movement who have the most extreme or foolish ideas.” – thành phần xã hội hoặc nhóm chính trị mang những ý tưởng cực đoan hoặc ngu ngốc nhất.
Thành phần cấp tiến (radical part) của một đảng chính trị hoặc. Hai từ khác cũng được dùng để miêu ta thành phần lunatic fringe đó là fanatics (cuồng tín), hoặc zealots (quá khích).
Ý nghĩa của lunatic và fringe
Nhưng chúng ta hãy xem thử từ lunatic nghĩa là gì.
Lunatics (bọn rồ) là những người có thần kinh không ổn định, hoặc hành xử rất ngu ngốc. Gốc của từ lunatic là luna, nghĩa là mặt trăng trong tiếng La Tinh. Từ Pháp cổ lunatique nghĩa là mất trí (insane). Từ điển Etymology (từ nguyên) giải thích rằng vào thế kỷ thứ 13 người ta tin rằng bệnh tâm thần là do sự thay đổi của mặt trăng gây ra.
Từ fringe có nhiều nghĩa.
Chẳng hạn, fringe có thể là cái diềm, trang trí cho những vật dụng như là khăn bàn, quần áo, bức màn, gối v.v. Nghĩa này đã có từ hàng trăm năm trước.
Fringe cũng có nghĩa là phần ngoài cùng của thứ gì đó, ngoài rìa, giáp ranh. Chẳng hạn, he family lived on the fringe of a national park – Gia đình ấy sống ở rìa công viên quốc gia.
Bạn cũng có thể on the fringe of something that you can’t physically – ở ngoài rìa/bên lề của cái gì đó phi vật thể.
Ví dụ, my friend has worked on the fringe of the entertainment industry for many years. Bạn tôi đã làm việc nhiều năm bên lề nghành công nghiệp giải trí.
Fringe theater là sân khấu thử nghiệm về phong cách hoặc chủ đề mới. Có nhiều fringe theater festivals – Lễ hội sân khấu thử nghiệm trên thế giới. Sự khác nhau giữa fringe festival và traiditional festival nằm ở việc lựa dọn nghệ sĩ. Thông thường, các lễ hội truyền thống sẽ có quy trình lựa chọn cụ thể. Còn hầu hết những fringe festival thì không, mà theo kiểu first come, first served, ai đến trước thì được.
Vậy nên ở những fringe festival bạn sẽ bắt gặp nhiều tiết mục trình diễn lạ lùng, hoàn toàn khác với mainstream.
Cụm từ fringe festival bắt nguồn từ Edinburgh Festival Fringe của Scotland. Theo trang web của lễ hội này thì nó bắt đầu từ năm 1947.
Năm đó, tám nhóm nghệ sĩ không được mời mà vẫn đến trình diễn tại Edinburgh International Festival. Họ không phải khách mời của lễ hội chính thức. Nhưng điều ấy không ngăn được các nghệ sĩ. Họ biểu diễn ở ngoài rìa, bên lễ của lễ hội.
Học tiếng Anh với Lightway:Average Joe, Uncle Sam và những tên tiếng lóng của người MỹCould have, would have, và should have dùng như thế nào?Thành ngữ Wear your heart on your sleeve – Ruột để ngoài da
Nguồn gốc từ lunatic fringe
Và đó chính là nghĩa của từ fringe mà chúng ta tìm hiểu hôm nay với cụm từ lunatic fringe – những kẻ bên lề điên rồ.
Từ điển Etymology nói rằng, vào cuối thập niên 1800, cụm từ lunatic fringe dùng để mô tả một kiểu tóc cắt ngang trán của phụ nữ bấy giờ.
Thời đó, trong tiếng Anh Mỹ, kiểu tóc rũ xuống ngang trán gọi là bangs. Nhiều tác giả vào thập niên 1900 dùng cụm từ lunatic fringe để chỉ kiểu một kiểu tóc.
Tuy nhiên, các nhà ngôn ngữ cho rằng chính cố tổng thống Theodore Roosevelt là người đã dùng cụm từ lunatic fringe với nghĩa mới.
Năm 1913, ngay sau khi thất bại trong cuộc tái tranh cử, Roosevelt viết về một buổi triển lãm hội họa. Theo ông, các họa sĩ đã vẽ theo kiểu chưa ai thấy bao giờ. Lúc bấy giờ, họ là những lunatic fringe của thế giới nghệ thuật.
Đoạn văn trong bài viết của Roosevelt có tiểu tựa là History of Literature, cụ thể như sau:
“… we have to face the fact that there is apt to be a lunatic fringe among the votaries [loyal followers] of any forward movement. In this recent art exhibition the lunatic fringe was fully in evidence, especially in the rooms devoted to the Cubists and the Futurists, or Near-Impressionists.”
Chúng ta phải đối mặt với một thực tế là người ta đang có xu hướng trở thành một kẻ rồ đi ngược dòng trong số những người cuồng tín [theo đúng truyền thống] thuộc bất kỳ phong trào nào. Trong một cuộc triển lãm hội họa gần đây rõ ràng có đầy rẫy những kẻ rồ đi ngược dòng này, nhất là trong những gian phòng dùng cho các họa sĩ lập thể, các họa sĩ phái vị lai, hoặc họa sĩ theo phái cận ấn tượng.”
Khó co thể xác định Theodore Roosevelt là người mượn cụm từ chỉ kiểu tóc, hay ngược lại. Nhưng rõ ràng, vị cố tổng thống đã làm cho cụm từ này trở nên phổ biến.
Và đó là câu chuyện mà Dịch Thuật Lightway muốn chia sẻ với các bạn ngày hôm nay.
