Niêm mạc tử cung khỏe mạnh là yếu tố cần thiết để thai nhi có thể phát triển tốt trong bụng mẹ. Tuy nhiên nếu lớp niêm mạc tử cung mỏng sẽ khiến phôi thai khó làm tổ hoặc khó nhận được sự nuôi dưỡng thích hợp trong suốt thai kỳ. Vậy niêm mạc mỏng là gì và nguyên nhân cũng như phương pháp cải thiện niêm mạc mỏng như thế nào. Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Niêm mạc tử cung mỏng là gì?
Niêm mạc tử cung mỏng trường diễn (dưới 7mm, có tác giả lấy mốc 6mm hoặc 8mm, dưới siêu âm ngã âm đạo) là tình trạng ảnh hưởng ít nhiều đến khả năng sinh sản của nữ giới. Niêm mạc được xem là ngôi nhà của thai nhi, là nơi bảo vệ và giúp phôi thai có thể phát triển khỏe mạnh.
Niêm mạc tử cung sẽ có sự thay đổi về độ dày trong từng giai đoạn của chu kỳ kinh nguyệt, đối với phụ nữ có lớp niêm mạc tử cung bình thường, thông số độ dày sẽ giao động theo chu kỳ: (1)
- Niêm mạc tử cung mỏng nhất ngay sau khi sạch kinh (khoảng 4-6mm). .
- Nửa đầu của giai đoạn tăng sinh niêm mạc bắt đầu từ những ngày đầu chu kỳ (trong những ngày này, niêm mạc tử cung vừa bong xuống liền được tái tạo) kéo dài đến khoảng ngày thứ 14 (trước ngày rụng trứng) của chu kỳ kinh. Ở giai đoạn này, estrogen – được sản xuất bởi buồng trứng – làm cho niêm mạc tử cung phát triển để chuẩn bị cho việc tử cung có thể mang thai. Độ dày trung bình của niêm mạc tử cung tại thời điểm rụng trứng là từ 8 – 12mm.
- Sau khi rụng trứng, lớp niêm mạc tử cung do tác động của progesterone của hoàng thể buồng trứng sẽ chuyển sang giai đoạn tăng sinh mạch máu (giai đoạn chế tiết) để sẵn sàng đón trứng đã thụ tinh, đồng thời hỗ trợ nhau thai – cơ quan phát triển trong thời kỳ mang thai để cung cấp oxy, máu và chất dinh dưỡng cho thai nhi. Niêm mạc tử cung giai đoạn này có độ dày có thể lên đến khoảng 12 – 16mm.
- Nếu quá trình thụ tinh không xảy ra, nồng độ hormone giảm dần, lớp niêm mạc tử cung bị bong ra, gây ra hiện tượng kinh nguyệt. Sau đó, một chu kỳ mới lại bắt đầu.
Khi lớp niêm mạc tử cung vào thời điểm rụng trứng trong chu kỳ bị đánh giá là mỏng thì việc thụ thai sẽ gặp nhiều khó khăn hơn, thai nhi sẽ không được cung cấp đủ các dưỡng chất cần thiết để phát triển, việc niêm mạc mỏng cũng giảm khả năng giữ thai trong tử cung, thai nhi có nguy cơ bong khỏi lớp niêm mạc dẫn đến sảy thai, sinh non hoặc thai chết lưu.
Dấu hiệu niêm mạc tử cung mỏng
Để biết niêm mạc tử cung mỏng hay dày thì cần xác định qua một số phương pháp chẩn đoán như siêu âm đầu dò âm đạo hay chụp MRI kiểm tra. Tuy nhiên có một số dấu hiệu tình trạng niêm mạc tử cung mỏng mà bạn nên lưu ý như: (2)
- Chu kỳ kinh nguyệt thất thường, không đều hoặc có rối loạn kinh nguyệt;
- Lượng máu kinh có sự bất thường (có thể là quá ít so với trước đây, đặc biệt là sau khi có tác động can thiệp trong buồng tử cung);
- Bạn cùng đối tác có quan hệ tình dục không sử dụng phương pháp tránh thai trong một thời gian nhưng vẫn chưa có thai;
- Bạn có tiền sử can thiệp vào buồng tử cung như nạo hút buồng tử cung vì bất kỳ lý do nào khác hoặc sinh non; Nếu bạn đang có một trong những dấu hiệu trên cần đến thăm khám sớm với bác sĩ để được kiểm tra về tình trạng sức khỏe sinh sản của mình. Nếu được chẩn đoán niêm mạc mỏng, bác sĩ sẽ có những phương án điều trị phù hợp với bạn.
Nguyên nhân khiến niêm mạc tử cung mỏng
Lớp nội mạc tử cung khỏe mạnh đủ dày để cho phép trứng thụ tinh làm tổ thành công. Nó cũng nuôi dưỡng thai nhi, tạo điều kiện cho nó phát triển. Nếu lớp nội mạc tử cung mỏng, quá trình cấy ghép sẽ không diễn ra. Các lý do sau dẫn đến lớp nội mạc tử cung mỏng. (3)
1. Nồng độ estrogen thấp
Nếu bạn không có đủ estrogen, điều này có thể khiến lớp nội mạc tử cung của bạn mỏng đi. Bác sĩ có thể kiểm tra mức độ estrogen của bạn bằng xét nghiệm máu. Nếu nó thấp, bạn có thể bổ sung estrogen bằng viên nén, miếng dán hoặc thuốc bôi estrogen.
2. Dinh dưỡng kém
Lớp niêm mạc được tạo ra từ máu, vì vậy nếu cơ thể thiếu dưỡng chất, thiếu máu thì lớp niêm mạc tử cung sẽ kém phát triển. Điều quan trọng là bạn phải bổ sung đủ chất sắt và bao gồm các loại thực phẩm tạo máu trong chế độ ăn uống của bạn. Giảm lưu lượng máu
Mặc dù không phổ biến, nhưng đôi khi lớp nội mạc tử cung không dày lên do lượng máu lưu thông không đủ. Bác sĩ có thể kiểm tra điều này bằng cách sử dụng siêu âm để đo lưu lượng máu đến tử cung của bạn. Trong một nghiên cứu , tình trạng này được điều trị bằng liều cao L-arginine và vitamin E, nhưng thật không may, những phương pháp điều trị này chỉ có hiệu quả với 52% phụ nữ có lớp nội mạc tử cung mỏng.
3. Lớp nội mạc tử cung bị tổn thương
Nếu mức độ estrogen của bạn bình thường, nội mạc tử cung mỏng có thể là kết quả của nhiễm trùng tử cung trước đó đã làm tổn thương niêm mạc tử cung và hình thành mô sẹo. Trong trường hợp này, bạn có thể cần phẫu thuật để loại bỏ các mô sẹo.
4. Nạo phá thai (can thiệp bằng dụng cụ tại buồng tử cung)
Các phương pháp nạo phá thai có tác động trực tiếp đến lớp niêm mạc tử cung của người phụ nữ, hoạt động này có thể làm tổn thương lớp đáy niêm mạc tử cung và khiến lớp niêm mạc mới không thể phát triển.
5. Niêm mạc mỏng tự nhiên
Ngoài ra còn có thể do cơ địa của từng người, tức niêm mạc tử cung mỏng tự nhiên, không tìm thấy nguyên nhân.
Niêm mạc tử cung mỏng có sao không?
Niêm mạc tử cung mỏng ảnh hưởng nhiều đến khả năng mang thai của phụ nữ cho dù đó là chu kỳ tự nhiên hay chu kỳ thụ tinh trong ống nghiệm. Bình thường với trường hợp trứng thụ tinh và về làm tổ thì các hormone sản xuất trong thai kỳ sẽ tiếp tục tác động để làm cho lớp niêm mạc tử cung dày hơn và có sự thay đổi về cấu trúc để phù hợp với quá trình phôi thai và nhau phát triển. Vì vậy nếu tử cung quá mỏng thì khi trứng được thụ tinh sẽ khó khăn trong quá trình phôi bám vào thành tử cung và gây cản trở quá trình phôi thai phát triển an toàn.
Niêm mạc tử cung dày bao nhiêu thì mang thai được?
Niêm mạc tử cung dày bao nhiêu thì có thể mang thai làm thắc mắc của nhiều chị em, theo Bác sĩ Minh Thuý “Độ dày niêm mạc tử cung nên đạt từ 8-12mm trước ngày rụng trứng được xem là độ dày lý tưởng phù hợp với quá trình mang thai. Ngược lại nếu niêm mạc tử cung quá mỏng hoặc quá dày thì cũng gây khó khăn đến quá trình thụ thai của chị em.”
Phương pháp chẩn đoán niêm mạc tử cung mỏng
Thông thường để chẩn đoán niêm mạc tử cung mỏng bác sĩ sẽ thực hiện một số phương pháp chẩn đoán như siêu âm hoặc MRI.
- Siêu âm qua ngã âm đạo: Đây là một kỹ thuật phổ biến trong sản khoa, bác sĩ sẽ dùng một máy siêu âm có đầu dò đường âm đạo để đo độ dày của lớp niêm mạc tử cung. Kỹ thuật này an toàn và rất cần thiết trong chẩn đoán các bệnh liên quan đến sản phụ khoa.
- Chụp MRI: Đây là một kỹ thuật cao cấp trong chẩn đoán hình ảnh, kỹ thuật MRI được chỉ định với những trường hợp không thể tiến hành siêu âm qua ngã âm đạo như tử cung có vị trí bất thường, sức khỏe hay thể trạng không đáp ứng với kỹ thuật siêu âm ngã âm đạo.
Cách điều trị niêm mạc mỏng
Theo Bác sĩ Minh “Nội mạc tử cung mỏng là điều không thuận lợi cho việc làm tổ của phôi. Khi mà đã không thuận lợi thì phôi làm tổ rất khó, vì vậy cơ hội thành công giảm đi rất nhiều. Nội mạc tử cung mỏng có rất nhiều nguyên nhân, có thể có bất thường ở buồng tử cung, dính buồng tử cung… Những nguyên nhân này có thể giải quyết được bằng cách can thiệp ngoại khoa để chẩn đoán và điều trị. Tại IVF Tâm Anh phương pháp soi buồng tử cung ngoại trú có thể thực hiện những thủ thuật thường quy như tách dính buồng tử cung, cắt polyp, thăm dò buồng tử cung,… một nhẹ nhàng và với chi phí rẻ hơn rất nhiều so với một cuộc mổ nội soi vô sinh. (4)
Bên cạnh những phương pháp giải quyết nguyên nhân thực thể thì đã có rất nhiều nghiên cứu, nhiều phương pháp được đề ra như dùng thuốc, thay đổi phác đồ điều trị để kích thích phát triển nội mạc tử cung và có những kết quả khả quan. Hiện nay, thế giới đang nghiên cứu tới dùng thành quả của công nghệ tế bào gốc, chính là huyết tương giàu tiểu cầu tự thân để áp dụng điều trị cho các trường hợp vô sinh và niêm mạc tử cung mỏng. Huyết tương trong máu con người cũng có tiểu cầu nhưng mức độ tiểu cầu rất thấp, không đủ. Do đó khi muốn làm huyết tương giàu tiểu cầu thì cần có quy trình chế biến của Labo để làm sao để mật độ tiểu cầu trong đó thật cao.
Khi tiểu cầu cao trong một thể tích nhỏ như vậy thì chúng tôi có thể bơm vào trong buồng tử cung. Chúng ta biết trong buồng tử cung thể tích rất hẹp, chúng ta chỉ bơm khoảng 1 – 1.5ml là đầy buồng tử cung. Vì vậy, mật độ tiểu cầu cao khi bơm vào sẽ có tác dụng gì? Nó sẽ có tác dụng lên tế bào màng đáy làm tiết các yếu tố tăng trưởng, qua đó làm phát triển nội mạc tử cung. Vì vậy độ dày của nội mạc tử cung sẽ phát triển tốt hơn.
Vì vậy, những bạn đã có nhiều lần điều trị vì nội mạc tử cung không tốt, bị mỏng thì nên đến thăm khám sớm để xem bạn thuộc nhóm nguyên nhân nào. Nếu nhóm nguyên nhân phải can thiệp, chúng tôi sẽ can thiệp. Còn nếu loại trừ được những nguyên nhân thực thể thì chúng tôi có thể áp dụng các biện pháp khác như thay đổi phác đồ hoặc dùng huyết tương giàu tiểu cầu để tăng lên.” Bác sĩ Thuý cho biết thêm.
Phòng ngừa niêm mạc tử cung mỏng như thế nào?
Lớp niêm mạc tử cung rất quan trọng đối với sức khỏe của bạn cho dù bạn đang cố mang thai hay không. Các tình trạng sức khỏe khác nhau sẽ có ảnh hưởng đến lớp niêm mạc tử cung. Một số yếu tố trong lối sống như chế độ ăn uống, vận động có thể cải thiện lưu lượng máu đến tử cung giúp tử cung khỏe mạnh hơn. Thay đổi lối sống: Một chế độ ăn lành mạnh, cân bằng giúp cho sức khỏe tổng trạng của bạn tốt lên, kéo theo đó sức khỏe sinh sản cũng tốt lên, chế độ ăn uống tốt sẽ có lợi trong việc chống viêm, cải thiện lưu lượng máu và hỗ trợ cân bằng nội tiết tố. Một chế độ ăn hỗ trợ cho niêm mạc tử cung khỏe mạnh bao gồm:
- Nhiều loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất ( thường có trong rau lá xanh đậm, đậu, bắp cải, bông cải xanh, trái cây…);
- Ngũ cốc nguyên hạt và chất xơ;
- Axit béo thiết yếu và giàu omega-3;
- Gia vị làm tăng lưu lượng máu như gừng, nghệ tây, quế , tỏi;
- Bỏ rượu, bia hạn chế sử dụng các thực phẩm chứa cafein và nhiều đường cũng có lợi cho việc phòng ngừa niêm mạc mỏng, những chất này có thể gây viêm và giảm lưu lượng máu;
- Tập thể giúp tăng cường sức khỏe, độ dẻo dai và tăng lưu lượng máu đến niêm mạc tử cung, việc tập luyện cũng giúp giảm căng thẳng, có lợi cho sức khỏe.
Theo bác sĩ Minh Thuý “Hiện nay, làm sao để niêm mạc tử cung dày lên là băn khoăn không chỉ của bệnh nhân mà cả bác sĩ. Người ta thường đồn nhau là dùng các sản phẩm chứa estrogen như đậu nành, sầu riêng… để niêm mạc tử cung dày lên. Tuy nhiên, thông tin này chưa được y khoa chứng minh là đúng. Cụ thể, hàm lượng estrogen trong đậu nành chỉ tương đương với lượng estrogen trong một viên thuốc bổ sung. Điều này có nghĩa là thực phẩm có thể mang lại hiệu quả nhưng rất ít so với việc dùng thuốc điều trị. Thay vào đó, nên sử dụng thuốc và tuân theo phác đồ hướng dẫn của bác sĩ.
Chị em nên sắp xếp đến bệnh viện thăm khám sớm. Thứ nhất là tìm hiểu nguyên nhân tại sao niêm mạc tử cung mỏng, thứ hai là được tư vấn về các phương pháp làm niêm mạc tử cung dày lên. Về chế độ ăn uống thì cần tuân thủ chế độ ăn để cơ thể khỏe mạnh, thoải mái chứ không nên quá kỳ vọng vào thực phẩm. Tuy nhiên, không nên bồi bổ quá mức dẫn đến tăng cân, gây ra tình trạng rối loạn chuyển hóa, cụ thể là đái tháo đường. Tại BVTA chúng tôi đã gặp những phụ nữ có BMI cao, thừa cân béo phì. Tình trạng này cũng đã được các nghiên cứu chứng minh là ảnh hưởng bất lợi tới tiên lượng điều trị vô sinh hiếm muộn. Vậy nên, chúng tôi thường giới thiệu họ đi khám nội tiết để làm các xét nghiệm liên quan đến rối loạn chuyển hóa. Chúng tôi mong muốn bệnh nhân có được cân nặng trong giới hạn cho phép, tình trạng sức khỏe ổn định nhất trước khi mang thai
Niêm mạc mỏng có làm IVF được không?
Với những chị em được chẩn đoán niêm mạc mỏng đang mong con thì có làm IVF được không? IVF được xem là phương pháp hỗ trợ sinh sản hàng đầu hiện nay, giúp thực hiện hóa ước mơ cho hàng triệu phụ nữ hiếm muộn, trong đó có rất nhiều phụ nữ có tình trạng niêm mạc mỏng. Tại IVF TA có rất nhiều trường hợp niêm mạc mỏng đã điều trị và làm IVF thành công tiếp thêm hy vọng và động lực cho những phụ nữ có cùng hoàn cảnh có thể vững bước trên hành trình tìm con.
Với trường hợp phụ nữ niêm mạc mỏng hoàn toàn có thể làm thụ tinh ống nghiệm IVF, việc thực hiện cũng giống như phác đồ thông thường sẽ thăm khám, sử dụng thuốc kích trứng, chọc hút trứng và tạo phôi. Về bước chuẩn bị niêm mạc, bác sĩ sẽ tiến hành các phương pháp để niêm mạc bệnh nhân đạt độ dày lý tưởng để chuyển phôi.
Tại IVFTA đang áp dụng nhiều phương pháp để giúp niêm mạc tử cung đạt độ dày lý tưởng như phương pháp bơm huyết tương giàu tiểu cầu tự thân (PRP) cũng như khảo sát những bệnh lý tiềm ẩn của tử cung bằng nội soi buồng tử cung chẩn đoán tại phòng khám. Sau khi giải quyết được những vấn đề về niêm mạc tử cung, bệnh nhân sẽ được chuyển phôi để hy vọng có thể sớm đón được con yêu về nhà.
Liên hệ đặt lịch khám tại IVFTA:
Niêm mạc tử cung mỏng vẫn là thách thức trong điều trị vô sinh hiếm muộn, tuy nhiên với những phương pháp hiện đại chị em hoàn toàn có thể hy vọng vào việc điều trị sẽ đạt được kết quả tốt nhất.
