Miễn dịch tự nhiên và miễn dịch nhân tạo là 2 cơ chế miễn dịch bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của các yếu tố gây bệnh bên ngoài. Đồng thời giúp phòng ngừa việc tái nhiễm bệnh khi tiếp xúc với mầm bệnh đó lần tiếp theo. Vậy cụ thể miễn dịch tự nhiên là gì? Miễn dịch nhân tạo là gì? Làm thế nào để tăng cường miễn dịch, phòng bệnh hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu những thông tin chia sẻ ngay dưới đây.
1. Các loại miễn dịch của cơ thể
Miễn dịch là khả năng đề kháng của cơ thể nhằm chống lại các mầm bệnh và độc tố, bảo vệ cơ thể không bị mắc bệnh. Khả năng miễn dịch của cơ thể có được nhờ vai trò của hệ thống miễn dịch. Dựa trên cách hình thành của miễn dịch, các nhà nghiên cứu đã chia miễn dịch thành hai loại đó là miễn dịch tự nhiên và miễn dịch nhân tạo.
1.1. Miễn dịch tự nhiên
Miễn dịch tự nhiên (hay còn gọi là miễn dịch bẩm sinh, miễn dịch không đặc hiệu) là những hàng rào bảo vệ cơ thể chống lại sự xâm nhập của các vi sinh vật. Chúng bao gồm liệu pháp – tiêu diệt tự nhiên, Macrophage – Đại thực bào, Eosinophil – Bạch cầu ưa axit, Basophil – Bạch cầu ưa kiềm, Neutrophil – Bạch cầu trung tính và Dendritic – tua.
Trong đó tiêu diệt tự nhiên NK được cho là quan trọng trong hệ miễn dịch tự nhiên giúp hạn chế các giai đoạn đầu của nhiễm virus, đẩy lùi mầm bệnh trước khi hệ miễn dịch đặc hiệu kịp phát huy tác dụng. Đội quân các miễn dịch tự nhiên có năng lực “bẩm sinh” giúp nhận ra và tiêu diệt virus hay các mầm bệnh khác như vi khuẩn, ung thư ngay từ lần chạm trán .
1.2. Miễn dịch nhân tạo
Miễn dịch nhân tạo hay còn gọi là miễn dịch thu được, miễn dịch đặc hiệu. Đây là hoạt động miễn dịch được tạo ra sau khi chúng tiếp xúc với mầm bệnh và học được cấu trúc của mầm bệnh. Một phần lực lượng của chúng ở dạng hoạt hóa để tiêu diệt mầm bệnh, một phần lực lượng trở thành các ghi nhớ miễn dịch để lưu trữ thông tin về mầm bệnh, “đào tạo” các miễn dịch khác, và cũng sẵn sàng hoạt hóa trở lại để tiêu diệt mầm bệnh nếu sau này có dịp gặp lại mầm bệnh.
2. Đặc điểm của hai loại miễn dịch trong cơ thể
2.1. Đặc điểm của miễn dịch tự nhiên
+ Tính phổ biến: Miễn dịch tự nhiên có các đội quân bảo vệ xuất hiện ở hầu hết các mô của cơ thể. Chúng sẵn sàng được huy động khi có nhiễm trùng từ cơ thể.
+ Không ghi nhớ miễn dịch: Đội quân của hệ miễn dịch tự nhiên không có trí nhớ miễn dịch. Khi cơ thể tiếp xúc với kháng nguyên (phân tử kích thích đáp ứng miễn dịch của cơ thể) thì hệ thống miễn dịch sẽ không ghi nhớ. Nếu cơ thể tiếp xúc lại với kháng nguyên đó thì phản ứng của hệ miễn dịch cũng như lần .
2.2. Đặc điểm của miễn dịch nhân tạo
+ Phân biệt cấu trúc lạ: Hệ thống miễn dịch nhân tạo nhận diện và phân biệt được các cấu trúc lạ khi phát hiện các yếu tố ngoại lai. Hệ miễn dịch sẽ điều động đội quân miễn dịch phù hợp tiêu diệt các yếu tố lạ này.
+ Ghi nhớ miễn dịch: Sau lần cơ thể tiếp xúc với kháng nguyên, hệ thống miễn dịch sẽ ghi nhớ những đặc điểm của chúng. Khi cơ thể tiếp xúc với kháng nguyên đó lần 2, đáp ứng miễn dịch sẽ xảy ra mạnh hơn và nhanh hơn.
3. Một số bệnh lý có thể làm suy giảm miễn dịch tự nhiên
Các bệnh lý làm suy yếu hệ miễn dịch của cơ thể bao gồm:
- Bệnh tự miễn (ví dụ, viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ)
- Dùng steroid
- Đang hóa trị liệu
- Ung thư
4. Cách tăng cường hệ miễn dịch bạn có thể thực hiện
Để tăng cường hiệu quả của hệ miễn dịch tự nhiên, bạn có thể thực hiện những biện pháp sau đây:
- Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, khoa học.
- Thực hiện lối sống lành mạnh, tập thể dục để tăng cường sức khỏe, luôn lạc quan suy nghĩ tích cực.
- Không hút thuốc, không uống rượu, nếu có nên hạn chế ở mức vừa phải.
- Tiêm phòng vắc – xin đầy đủ theo lịch khuyến cáo.
- Và gần đây, phương pháp Y học tái tạo tiên tiến đến từ giúp tăng cường miễn dịch cho cơ thể hiệu quả đó là tăng cường số lượng, chất lượng miễn dịch cho cơ thể.
5. Hai phương pháp tác động đến hệ miễn dịch giúp phòng bệnh hiệu quả
5.1. Phương pháp “tập trận giả” (tiêm vắc xin)
Phương pháp này sử dụng chính virus để chế tạo thành vắc xin. Khi chúng ta đưa vắc xin vào cơ thể là cách “luyện tập” cho hệ miễn dịch nhân tạo, giúp cơ thể học và hiểu về kẻ thù, để chuẩn bị đối phó khi gặp kẻ thù thật sự.
5.2. Phương pháp tăng cường số lượng và chất lượng miễn dịch
Dễ dàng thấy rằng, khi cơ thể được bổ sung thêm có thêm một đội quân phòng vệ lớn mạnh (phương pháp 2). Việc tiêm vắc xin (phương pháp 1) để cơ thể “tập trận” trở nên có ý nghĩa hơn. Lúc này lực lượng quân đội của bạn đủ lượng và đủ lực, tăng cường sức mạnh nội tại lên gấp nhiều lần.
