Ô nhiễm ánh sáng là gì? Nguyên nhân, hệ quả và hướng khắc phục

ô nhiễm ánh sáng là gì

Giống như nhiều vấn đề ô nhiễm khác, ô nhiễm ánh sáng là một trong những hiện tượng cũng cần phải được quan tâm đặc biệt hiện nay. Để hiểu về ô nhiễm ánh sáng là gì? Nó bắt nguồn từ những nguyên nhân và có hệ lụy như thế nào đến cuộc sống, Điện máy Sakura mời bạn cùng tham khảo ngay bài viết chi tiết dưới đây của chúng tôi!

Ô nhiễm ánh sáng được hiểu như thế nào?

Ô nhiễm ánh sáng là hiện tượng sử dụng ánh sáng quá mức cho phép hoặc cần thiết. Nhất là tình trạng chiếu sáng trong công cộng những năm gần đây gây ra sự chói lóa, chiếu thẳng vào nhà dân và làm sáng rực cả một vùng trời.

Chẳng hạn như đèn đường hoặc đèn từ các nhà cao tầng, trung tâm thương mại bật quá sáng và liên tục không chỉ làm ảnh hưởng đến những hộ gia đình sinh sống khu vực xung quanh mà còn tác động ít nhiều đến những người đi đường.

Nguyên nhân gây ra tình trạng ô nhiễm ánh sáng

Ô nhiễm ánh sáng là hệ quả đến từ quá trình phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa, từ các hoạt động sinh hoạt và kinh tế hằng ngày của cuộc sống. Có thể kế đến một số ví dụ điển hình như:

Bật quá nhiều ánh sáng trong cùng một khu vực, không phân biệt được đâu là thiết bị ánh sáng chính hoặc phụ. Điều này không những gây ra hiện tượng ô nhiễm ánh sáng mà còn rất lãng phí nguồn điện năng tiêu thụ.
Lựa chọn các thiết bị đèn điện không phù hợp khiến cho ánh sáng không tập trung được vào những khu vực hoặc vị trí cần thiết.
Không tắt các thiết bị ánh sáng khi không sử dụng.
Chưa có sự hướng dẫn hợp lý từ ban quản lý các tòa nhà về việc sử dụng hệ thống chiếu sáng.
Bật đèn điện với độ sáng quá cao ngay cả vào ban đêm.

Phân loại ô nhiễm ánh sáng thường gặp

Hiện tượng ô nhiễm ánh sáng đã được các chuyên gia nghiên cứu và phân chia ra thành 5 loại khác nhau, bao gồm: Xâm nhập ánh sáng, ánh sáng chói lóa, chiếu sáng quá mức, ánh sáng lộn xộn, ánh sáng chiếm dụng bầu trời

Xâm nhập ánh sáng: Là loại ánh sáng thường gây ra sự khó chịu và mất tập trung cho con người bởi chúng xâm nhập vào không gian sống và sinh hoạt của một người mà họ không mong muốn.
Ánh sáng chói lóa: Hậu quả của sự đối lập giữa vùng sáng và vùng tối trong cùng một tầm nhìn. Ví dụ như khi đi đường vào buổi tối, trong nhiều trường hợp bạn sẽ gặp phải tình huống đèn pha từ ô tô, xe máy chiếu thẳng vào mắt và rất có thể nó sẽ làm ảnh hưởng tới quá trình tham gia giao thông của bạn.
Chiếu sáng quá mức: Biểu thị cho việc sử dụng ánh sáng quá mức khi không cần thiết gây ra sự lãng phí điện năng.
Ánh sáng lộn xộn: Là tình trạng có quá nhiều ánh sáng đan xen không theo một hướng xác định và phát tán lộn xộn trong không gian.
Ánh sáng chiếm dụng bầu trời: Thường xảy ra ở các khu vực tập trung đông dân cư và dẫn đến hiện tượng các quầng sáng, vầng sáng phát tán ra từ nhiều nguồn khác nhau rồi phản chiếu lên bầu trời. Từ những tác động ấy lên không khí sẽ làm mờ đi bầu trời vào ban đêm.

Hệ quả của tình trạng ô nhiễm ánh sáng

Ô nhiễm ánh sáng gây ra những tác động liên quan tới vấn đề sức khỏe của con người, nền kinh tế – xã hội và làm vỡ hệ sinh thái.

Ảnh hưởng tới sức khỏe con người

Theo nhiều nghiên cứu về ô nhiễm ánh sáng cho thấy tình trạng này gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe của con người như mệt mỏi, lo âu, trầm cảm, suy giảm tình dục, đau đầu,…

Vào năm 2007, IARC – Cơ quan nghiên cứu ung thư của Tổ chức Y tế Thế giới WHO đã nhận định rằng những rối loạn nhịp sinh học do ô nhiễm ánh sáng là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh ung thư vú. Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng những người thường xuyên làm việc vào ban đêm sẽ có tỷ lệ ung thư vú và tiền liệt cao hơn người bình thường. Trong một nghiên cứu của Hàn Quốc cho thấy mức độ phơi nhiễm ánh sáng nhân tạo vào ban đêm cũng tỷ lệ thuận với số ca ung thư vú.

Theo hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ AMA, ánh sáng chói cũng là một trong những nguy cơ làm ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của cộng đồng. Nó làm ảnh hưởng tới quá trình tham gia giao thông của con người. Đặc biệt, ở người cao tuổi, ánh sáng chói còn làm mất độ tương phản và che khuất ban đêm.

Ảnh hưởng tới vấn đề kinh tế – xã hội

Như đã trình bày ở trên, ô nhiễm ánh sáng là hiện tượng bật các thiết bị đèn điện quá nhiều. Vì vậy, nó sẽ ảnh hưởng lớn đến lượng điện năng tiêu thụ. Theo một tính toán cho thấy, việc chiếu sáng chiếm khoảng ¼ năng lượng tiêu thụ trên toàn thế giới, trong đó có khoảng 50% – 90% là nguồn ánh sáng không cần thiết phát ra từ các tòa nhà.

Tiêu thụ điện năng quá nhiều và lãng phí không chỉ ảnh hưởng tới chi phí hằng tháng mà còn làm hao tốn nguồn tài nguyên thiên nhiên của đất nước đó.

Ô nhiễm ánh sáng cũng khiến cho việc quan sát thiên văn bị hạn chế. Tại các khu đô thị, khu vực tập trung đông đúc dân cư và những tòa nhà cao tầng, hầu như người dân không thể quan sát thấy ngôi sao trên bầu trời đêm, ngoại trừ mặt trăng và những ngôi sao ở gần trái đất.

Phá vỡ hệ sinh thái

Nhịp sinh học bình thường được hình thành bằng việc phối hợp với chu kỳ sáng – tối một cách tự nhiên. Vì thế, sự phá vỡ mô hình này cũng tác động không nhỏ tới động sinh thái. Khi đó, ánh sáng nhân tạo dùng để chiếu sáng ban đêm cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu làm đảo lộn hệ sinh thái.

Có thể kể đến các loài động vật hoang dã di chuyển vào ban đêm sẽ dễ bị nhầm lẫn đường đi, khó kiếm được mồi vì sự quá sáng sẽ làm ức chế phát triển sinh vật phù du ăn tảo bề mặt, tảo phát triển quá mức gây ra hiện tượng giết chết nhiều loài thực vật khác. Nhiều loại cây như cây lúa không thể trổ được hạt vì ánh đèn điện cao áp hay các loại hoa ban đêm khó có thể được sâu bướm thụ phấn.

Giải pháp để khắc phục vấn đề ô nhiễm ánh sáng

Để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường, trước tiên mỗi chúng ta cần nâng cao ý thức sử dụng đèn điện chiếu sáng hằng ngày bằng việc chỉ bật các thiết bị khi cần thiết và tắt khi không có nhu cầu sử dụng nữa. Ngoài ra, cũng cần áp dụng một số phương pháp khác như:

Sử dụng nguồn sáng vừa đủ với mục đích sử dụng.

Cải thiện các dụng cụ chiếu sáng sao cho phù hợp và tập trung ánh sáng vào vị trí cần thiết
Lựa chọn lắp đặt các loại đèn sao cho bước sóng ánh sáng ít gây ra các vấn đề nghiêm trọng.
Thực hiện đánh giá lại hệ thống đèn chiếu sáng hiện có ở các tòa nhà, khu trung tâm thương mại và thiết kế lại nếu cần.

Tương tự như tình trạng ô nhiễm nước, ô nhiễm khí hậu,… ô nhiễm ánh sáng cũng gây ra rất nhiều hệ lụy tới cuộc sống của con người và động thực vật. Do đó, chúng ta cần nâng cao ý thức sử dụng các thiết bị đèn điện chiếu sáng để vừa tiết kiệm điện năng vừa giảm thiểu được hiện tượng ô nhiễm ánh sáng.