Tác nhân gây cơn hoảng loạn
Nguyên nhân chính xác gây panic attack vẫn chưa rõ ràng. Trong một số trường hợp, các cơn hoảng loạn có liên quan đến tình trạng sức khỏe tâm thần tiềm ẩn như:
- Rối loạn hoảng sợ
- Sợ không gian rộng hoặc các nỗi sợ khác
- Rối loạn lo âu toàn thể (generalized anxiety disorder – GAD)
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (obsessive compulsive disorder – OCD)
- Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (post-traumatic stress disorder – PTSD)
Tình trạng căng thẳng cũng có thể góp phần gây ra cơn hoảng loạn. Ngoài ra, bạn cũng dễ bị panic attack hơn nếu có các yếu tố sau:
- Mất người thân
- Từng bị lạm dụng thời thơ ấu
- Có thành viên gia đình cũng gặp các cơn hoảng loạn
- Trải qua một thay đổi lớn trong cuộc sống như có con
- Làm việc hoặc sống trong tình trạng căng thẳng cao độ
- Từng trải qua một sự việc đau buồn như tai nạn giao thông nghiêm trọng
Chẩn đoán cơn hoảng loạn
Để chẩn đoán cơn hoảng loạn, bác sĩ có thể sẽ hỏi bạn về các triệu chứng và tiền sử bệnh lý. Sau đó, bạn cũng có thể sẽ phải tiến hành kiểm tra thể chất hay làm xét nghiệm để loại trừ khả năng mình bị đau tim dẫn đến các triệu chứng panic attack. Bác sĩ có thể sẽ sử dụng điện tâm đồ để đo chức năng điện của tim.
Bác sĩ cũng có thể đề nghị xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ hormone tuyến giáp. Sự mất cân bằng nội tiết tố có thể ảnh hưởng đến khả năng điều hòa nhịp tim.
Điều trị panic attack
Nếu cơn hoảng loạn có liên quan đến các bệnh lý về tâm thần, bạn có thể sẽ cần gặp các bác sĩ chuyên gia thần kinh để chữa trị. Tùy thuộc vào tình trạng của bạn, bác sĩ có thể khuyến nghị bạn kết hợp thuốc, trị liệu và thay đổi lối sống để kiểm soát các triệu chứng.
Chữa trị bằng thuốc
Bác sĩ có thể sẽ kê một hoặc nhiều loại thuốc sau:
• Thuốc ức chế tái hấp thu chọn lọc serotonin (SSRI): Loại thuốc này bao gồm fluoxetine (Prozac), paroxetine (Paxil và Pexeva) và sertraline (Zoloft). Những loại thuốc này ít tác dụng phụ nên thường được dùng làm thuốc điều trị bước đầu.
• Các thuốc benzodiazepine: Loại thuốc này bao gồm alprazolam (Niravam, Xanax), clonazepam (Klonopin) và lorazepam (Ativan). Đây là những thuốc ức chế hệ thống thần kinh trung ương và có tác dụng an thần nhẹ. Những loại thuốc này có thể được dùng trong giai đoạn cấp tính của cơn hoảng loạn.
• Thuốc chẹn beta: Loại thuốc này bao gồm carvedilol, propranolol và timolol. Thuốc có thể làm giảm các triệu chứng liên quan đến cơn hoảng loạn như đổ mồ hôi, chóng mặt và nhịp tim đập nhanh.
• Thuốc ức chế tái hấp thu chọn lọc và norepinephrine (SNRI): Venlafaxine hydrochloride (Effexor XR) là đã được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê chuẩn sử dụng để điều trị rối loạn hoảng sợ và có thể giúp ngăn ngừa cơn hoảng loạn.
Thử các hình thức trị liệu
Nếu bạn bị rối loạn hoảng sợ hoặc các bệnh tâm thần khác, bác sĩ có thể khuyến nghị bạn thử một số hình thức trị liệu tâm lý như trị liệu hành vi nhận thức.
Thay đổi lối sống
Bạn có thể thực hiện một số cách giúp giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tổng thể để giảm tỷ lệ gặp cơn hoảng loạn. Một số cách bạn có thể thử là ngủ nhiều và duy trì hoạt động thể chất. Các cách kiểm soát căng thẳng khác là thở sâu hoặc thư giãn cơ cũng có thể có ích. Bên cạnh đó, bạn cũng nên tránh hoặc hạn chế rượu bia, caffeine và các chất kích thích khác.
Cách phòng ngừa cơn hoảng loạn
Hầu hết các cơn hoảng loạn xảy ra bất ngờ nên rất khó phòng ngừa. Tuy nhiên, bạn có thể thực hiện một số cách để tăng cường sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ bị hoảng loạn như sau:
• Ăn uống cân bằng: Bạn hãy ăn đầy đủ các nhóm chất protein, chất béo và carb trong bữa ăn. Khi đủ dinh dưỡng, bạn không những khỏe về thể chất mà tinh thần cũng vững vàng hơn.
• Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động rèn luyện thể chất rất tốt cho sức khỏe tinh thần. Bạn hãy cố gắng sắp xếp tập luyện khoảng 30 phút mỗi ngày để giảm căng thẳng và làm việc hiệu quả hơn.
• Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ sẽ giúp bạn tỉnh táo và bình tĩnh hơn. Vậy nên, bạn hãy cố gắng ngủ 7 – 8 tiếng mỗi tối để cơ thể được nghỉ ngơi.
• Giảm căng thẳng: Có rất nhiều cách để giảm thiểu căng thẳng bạn có thể thử để ngừa cơn hoảng loạn như nghe nhạc, thiền, massage… Bạn có thể lựa chọn hình thức phù hợp với mình để giải tỏa tâm trạng hoảng loạn.
Khi đã biết panic attack là gì, bạn sẽ có thể tự trấn tĩnh bản thân khi bất ngờ gặp bị hoảng loạn, run rẩy, khó thở, buồn nôn… Tuy nhiên, bạn cần đi khám nếu những cơn hoảng loạn này xảy ra quá thường xuyên và nghiêm trọng nhé.
Như Vũ HELLO BACSI
