Sociopath là gì là thắc mắc của nhiều người. Thực tế sociopath cũng là một người nhưng không có sự đồng cảm hay lòng tốt căn bản của con người. Họ thường coi người khác cho mục đích lợi dụng, và không cảm thấy tội lỗi khi thao túng sao cho mang tới lợi ích cho họ. Liên kết trong não bộ của những người này thường khác biệt rõ rệt với người bình thường và họ cũng có có cách thức hoạt động riêng.
1. Sociopath là gì?
“Sociopath” là một thuật ngữ để chỉ những người mắc chứng rối loạn nhân cách chống đối xã hội (Antisocial personality disorder-ASPD). Đây là chứng rối loạn bào gồm hành vi thao túng người khác, bốc đồng và thiếu sự thiếu đồng cảm. Các hành vi này khiến sociopath khác với các căn bệnh khác khác, chẳng hạn như tự kỷ cũng có thể gây ra sự thiếu đồng cảm.
Để xác định một người có mắc bệnh sociopath hay không thì phải qua quá trình chẩn đoán phức tạp. Điều này liên quan tới sự kết hợp giữa các yếu tố sinh học và môi trường. Thêm vào đó, thuật ngữ “sociopath” thường mang ý nghĩa tiêu cực do đó không nên gán mác ai là sociopath nếu chưa có nhận định rõ ràng. Để chẩn đoán bệnh, người đó phải ít nhất từ 18 tuổi trở lên và có tiền sử hành hung, phạm tội lừa đảo.
Là những người mắc chứng rối loạn nhân cách chống đối xã hội (Nguồn: Internet)
2. Dấu hiệu nhận biết rối loạn nhân cách chống đối xã hội
Thiếu sự đồng cảm
Như đã nói ở trên, một trong những dấu hiệu đầu tiên là sự thiếu đồng cảm và không có cảm giác tội lỗi khi làm điều xấu. đặc biệt là không có cảm giác tội lỗi đối với hành động của người đó. Khi không bị bó buộc bởi cảm giác tội lỗi sẽ có xu hướng làm bất cứ thứ gì bạn muốn, cho dù việc đó có tồi tệ đến mức nào.
Gặp khó khăn trong các mối quan hệ
Những người mắc căn bệnh này thường sẽ gặp khó khăn trong việc tạo liên kết cảm xúc với mọi người do đó các mối quan hệ của họ thường không bền vững. Thay vì hướng tới sự kết nối với những người trong cuộc sống, họ lợi dụng mối quan hệ cho lợi ích riêng của bản thân bằng cách dối gạt, đe dọa,…
Người Sociopath thường không trung thực, dối trá. Khi lừa dối ai đó vì lợi ích của bản thân họ không cảm thấy tội lỗi. Hơn thế nữa, họ cũng có xu hướng thêm thắt sự thật để nhằm mục đích trục lợi.
Người Sociopath thường không trung thực, dối trá (Nguồn: Internet)
Sociopath có xu hướng hung hăng và bạo lực
Bên cạnh hung hăng về mặt hành động, số còn lại có khuynh hướng sử dụng bạo lực qua lời nói. Dù dưới hình thức nào, người mắc sociopath đều dễ có hành vi coi thường cảm xúc của người khác. Bên cạnh đó, họ còn xem hành vi của người khác là một việc gây sự – điều này khiến họ sẽ tìm cách để trả thù.
Vô trách nhiệm
Một triệu chứng phổ biến khác là họ xem nhẹ trách nhiệm với xã hội và bản thân. Ví dụ như không nuôi dưỡng con cái, không đóng tiền điện, nước, không chấp hành các quy tắc của xã hội.
Có những hành vi nguy hiểm
Cùng với các biểu hiện như vô trách nhiệm, bốc đồng và sự thỏa mãn tức thời, sociopath cũng có xu hướng làm các hành vi nguy hiểm. Họ thường không quan tâm đến sự an toàn của mọi người hay chính bản thân họ.
Người mắc bệnh sociopath có những hành vi nguy hiểm (Nguồn: Internet)
3. Khác biệt giữa một sociopath và psychopath là gì?
Theo tài liệu chẩn đoán và thống kê của Hội tâm thần Mỹ năm 2013, cả hai căn bệnh sociopath và psychopath đều được cho vào danh sách các chứng rối loạn nhân cách chống đối xã hội (ASPD). Căn cứ theo tài liệu, cả hai bệnh này đều có những điểm tương đồng khiến nhiều người dễ gây nhầm lẫn tuy nhiên nhưng vẫn có những điểm khác nhau nhất định.
Dựa vào góc độ tội phạm học, những hành vi phạm tội mà sociopath gây ra bao gồm cả tội giết người thường có xu hướng bộc phát thay vì lên kế hoạch chuẩn bị từ trước. Không giống như sociopath, psychopath không thể thiết lập mối quan hệ gắn bó tình cảm hay cảm thấy thấu cảm với bất kỳ ai.
Dù vậy họ vẫn có thể che giấu sự nghi ngờ từ người khác vì khả năng ngụy trang quá tốt. Họ thường hay thao túng để có được lòng tin của người khác bằng cách bắt chước các cảm xúc và hành vi của mọi người. Xét theo góc độ tội phạm, psychopath thường lên kế hoạch chi tiết tỉ mỉ không giống như các Sociopath và trong xã hội thường có học thức cao, công việc ổn định.
Một điểm khác biệt khác ở nguyên nhân hình thành hai loại bệnh này, trong khi psychopath là kết quả của yếu tố di truyền thì Sociopath là kết quả của xã hội, môi trường.
Psychopath hình thành dựa trên sự thiếu sót về mặt sinh lí, não bộ dẫn đến khó kiểm soát cảm xúc. Còn với sociopath, các nhà khoa học cho rằng sang chấn và bạo lực tinh thần là nguyên nhân gây ra.
Psychopath là kết quả của yếu tố di truyền thì Sociopath là kết quả của xã hội, môi trường – Ảnh Internet
4. Chẩn đoán bệnh sociopath
Người được chẩn đoán tối thiểu phải từ 18 tuổi vì có thể trong độ tuổi dạy thì nhân cách có thể thay đổi. Bao gồm các vấn đề hành vi nghiêm trọng và thường xuyên trong thời gian dài như:
Sự xâm hại đối với con người và động vật
Phá hủy tài sản
Gian dối
Trộm cắp
Vi phạm nghiêm trọng các quy tắc đạo đức xã hội
Bốc đồng, không có chủ ý hành động trước
Những dấu hiệu của sociopath phải xuất hiện riêng biệt. Không đi cùng tâm thần phân liệt hoặc các rối loạn cảm xúc lưỡng cực.
5. Nguyên nhân gây bệnh sociopath là gì?
Nhân cách là sự kết hợp giữa cảm xúc, suy nghĩ và hành vi, đồng thời ảnh hưởng đến cách con người nhìn nhận bản thân và niềm tin về người khác và thế giới xung quanh.
Nguyên nhân của sociopath tuy không được biết chính xác nhưng dưới đây là một số nhận định:
Gen di truyền có thể khiến người bệnh dễ mắc rối loạn nhân cách chống đối xã hội. Và các tình huống trong đời sống có thể kích hoạt sự phát triển của bệnh này. Bên cạnh đó, những thay đổi trong cách hoạt động của não có thể dẫn tới bệnh nặng hơn.
6. Biện pháp điều trị cho người bệnh
Bệnh này điều trị vô cùng phức tạp và cần áp dụng những liệu pháp tâm lý trong thời gian dài. Các chuyên gia tâm lý sẽ dùng các phương thức tâm lý trị liệu khác nhau dựa trên tình trạng của người bệnh. Liệu pháp hành vi nhận thức có thể giúp khám phá ra những suy nghĩ và hành vi tiêu cực. Nó cũng có thể tác động tới người bệnh để thay đổi sang những suy nghĩ và hành vi tích cực hơn.
Còn phương pháp trị liệu tâm động năng hay phân tâm có thể làm nâng cao nhận thức về những ý thức, ý nghĩa biểu hiện bệnh và vô thức. Điều này có thể giúp bệnh nhân thay đổi bệnh.
Liệu pháp hành vi nhận thức có thể giúp khám phá ra những suy nghĩ và hành vi tiêu cực cho người bệnh – Ảnh Internet
7. Cách đối phó với người bị sociopath
Sociopath là gì, cách đối phó với người bệnh như thế nào? Nếu bạn quen người nào đó bị mắc bệnh này thì việc biết cách xử lý tình huống và bảo vệ bản thân là điều quan trọng. Dưới đây là những cách đối phó bạn hãy cân nhắc:
Hãy cẩn thận với những gì bạn nói
Người mắc bệnh Sociopath thường có khả năng thao túng để lấy thông tin từ những cuộc trò chuyện và lợi dụng nó để điều khiển hoàn cảnh vì lợi ích của riêng họ. Do đó bạn nên tránh các cuộc trò chuyện thảo luận về các mối quan hệ cá nhân, tài chính hay bất kỳ chủ đề nào khác liên quan tới thông tin mật. Bên cạnh đó, họ thường là những kẻ thao túng bậc thầy. Họ thường thao túng để kiểm soát cảm xúc và gây ra sự nghi ngờ hoặc rắc rối cho người khác.
Tránh đối đầu khi có thể
Điều quan trọng là phải hiểu rằng bởi vì họ không bị ảnh hưởng bởi lương tâm của họ, một số người sociopath có thể là những người nguy hiểm và liều lĩnh. Sự thiếu lương tâm này có thể khiến những người phải dùng đến những hành vi bạo lực khi chúng cảm thấy bị đe dọa. Mặc dù có thể cảm thấy bực bội, nhưng tốt nhất bạn nên tránh đối đầu bất cứ khi nào có thể.
Cảnh giác
Nếu bạn thấy mình đang ở trong một tình huống không thoải mái, bạn có thể đến một nơi nào đó an toàn. Hơn nữa, nếu bạn cảm thấy mình đang ở trong một tình huống nguy hiểm, hãy gọi cảnh sát ngay lập tức. Đừng cố gắng tự giải quyết tình huống vì có thể dẫn đến tác hại lớn.
8. Dấu hiệu bệnh ở trẻ em
Nhiều hành vi sociopath phổ biến ở trẻ nhỏ, những ở độ tuổi này chúng vẫn đang học hỏi và thích nghi với các ranh giới xã hội. Vì thế, trẻ em thường không được chẩn đoán mắc bệnh. Thay vào đó, các bác sĩ sử dụng thuật ngữ rối loạn ứng xử để chỉ những trẻ thường xuyên có hành vi chống đối xã hội. Tuy nhiều nhiều hành vi dưới đây là bình thường ở một số trẻ, nhưng tốt nhất bạn nên tìm kiếm chẩn đoán chính thức càng sớm càng tốt.
Vi phạm quy tắc
Việc kiểm tra ranh giới trước khi hiểu hậu quả là điều bình thường đối với trẻ em. Họ có thể làm điều này bằng cách:
Chạy trốn khỏi nhà
Trốn học
Không về nhà đúng giờ
Tuy nhiên, hầu hết trẻ em sẽ ngừng làm điều này khi chúng nhận ra rằng nó sẽ khiến chúng gặp rắc rối. Trẻ mắc chứng rối loạn ứng xử thường tiếp tục vi phạm các quy tắc mặc dù đã hiểu rõ hậu quả. Khi chúng lớn hơn, hành vi vi phạm quy tắc của chúng có thể liên quan đến những điều cực đoan hơn, chẳng hạn như sử dụng ma túy hoặc trộm cắp.
Sự phá hủy
Trẻ mắc chứng rối loạn hành vi thường thể hiện một cách nhất quán hành vi phá hoại có thể là cực đoan. Điêu nay bao gôm:
Phá hoại tài sản công cộng
Đột nhập vào nhà người khác
Trộm cắp tài sản
Sự lừa dối
Trong khi hầu hết trẻ em đều cố gắng tìm nhiều cách khác nhau để có được những thứ chúng muốn, thì những đứa trẻ mắc chứng rối loạn hành vi lại liên tục nói dối hoặc ăn cắp của người khác .
Sociopath là gì? Những rối loạn hành vi từ thời thơ ấu được xem là yếu tố nguy cơ cao dễ dẫn tới việc phát triển các rối loạn hành vi ở tuổi trưởng thành như bệnh sociopath. Do đó việc phụ huynh, giáo viên hay bác sĩ xác định những bé có khả năng và sau đó đưa ra cách can thiệp kịp thời có thể mang ý nghĩa dự phòng.
