Ung thư biểu mô có thể xảy ra ở mọi cơ quan. Đây là loại ung thư phổ biến nhất. Căn bệnh có thể đe dọa đến tính mạng nếu không điều trị kịp thời. Nhưng nếu được phát hiện và điều trị sớm thì sẽ có khả năng chữa khỏi. Vậy căn bệnh này là gì? Có những loại ung thư phổ biến nào và điều trị ra sao?
Ung thư biểu mô là gì?
Có rất nhiều loại bệnh ung thư bắt nguồn ở các loại mô khác nhau như: xương, mạch máu, não, tủy sống… Nhưng ung thư biểu mô là tên gọi chung của khối u có nguồn gốc từ tế bào biểu mô. Theo thuật ngữ giải phẫu bệnh gọi tình trạng là carcinoma.
Biểu mô là phần bao phủ ở mặt ngoài của cơ thể như da, hoặc lót ở mặt trong của các cơ quan nội tạng như ống tiêu hoá, hô hấp và bài tiết. Vì một lý do nào đó, các DNA trong cơ thể bất thường và gây ra những biến đổi trên tế bào biểu mô. Từ đó hình thành khối u tại lớp biểu mô. Các tế bào u này có thể lan sang các cơ quan khác của cơ thể. Nghĩa là carcinoma là một loại u ác tính.
Các loại ung thư biểu mô
Nhìn chung cách phân loại ung thư có nguồn gốc từ biểu mô dựa vào vị trí mà chúng tác động và các mức độ tiến triển. Có ba loại ung thư biểu mô chính. Bao gồm:
- Ung thư biểu mô tuyến.
- Ung thư biểu mô tế bào đáy.
- Ung thư biểu mô tế bào vảy.
Ngoài ra có một số loại ít phổ biến hơn như:
- Ung thư biểu mô ống dẫn sữa tại chỗ (DCIS).
- Ung thư biểu mô ống xâm lấn.
Đôi khi có thể có các biến thể trong các loại tế bào ung thư. Ví dụ như:
- Ung thư biểu mô tuyến – vảy (adenosquamous carcinoma).
- Ung thư biểu mô không sản sinh.
- Ung thư biểu mô tế bào nhỏ.
- Ung thư biểu mô tế bào lớn.
1. Ung thư biểu mô tuyến – Adenocarcinoma
Gốc từ adeno nghĩa là tuyến. Adenocarcinoma nghĩa là các khối u biểu mô từ trong tế bào tuyến. Tế bào tuyến bình thường sẽ tiết nhầy và các dịch tiết khác của cơ thể. Chúng được tìm thấy ở nhiều cơ quan trong cơ thể như:
- Tuyến vú.
- Đại tràng.
- Dạ dày.
- Tuyến tiền liệt.
- Tuyến tụy.
- Thực quản.
Đây cũng là những cơ quan thường có adenomacarcima nhất. Ngoài ra còn có, carcinnoma tế bào gan, thận…
2. Ung thư biểu mô tế bào đáy – BCC
Tế bào đáy nằm ở lớp sau cùng của biểu bì da. Chúng có nhiệm vụ sản sinh ra các tế bào da mới. BCC là loại ung thư da phổ biến nhất. Tuy nhiên với hầu hết mọi người, BCC không nguy hiểm đến tính mạng. Nó có xu hướng phát triển chậm và hiếm khi lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Nếu được phát hiện sớm và điều trị, bệnh hoàn toàn có khả năng chữa khỏi.
Người mắc bệnh BCC rất có thể là do tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng mặt trời. Hoặc đã có tiền sử bị cháy nắng.
3. Ung thư biểu mô tế bào vảy – SCC
SCC là loại ung thư da phổ biến thứ hai sau BCC. Tế bào vảy là lớp tế bào che phủ biểu bì. Chúng cũng có mặt ở rất nhiều cơ quan trong cơ thể: da, phổi, miệng, cổ, thực quản, tử cung…
Nguyên nhân gây ra SCC cũng là tiếp xúc quá nhiều với tia cực tím. Mức độ di căn của SCC nhanh và nhiều hơn BCC. Chúng thậm chí có thể lan đến các hạch bạch huyết trong cơ thể.
Nguyên nhân của ung thư biểu mô
Đa số nguyên nhân của ung thư là do đột biến trong tế bào tiền ung thư. Tế bào tiền ung thư trở thành tế bào ung thư và mang một số đặc tính sau:
- “Bất tử” vì không bị chết theo chương trình.
- Chúng có khả năng sinh sản theo cấp số nhân. Do đó chúng nhân lên không kiểm soát.
- Có khả năng xâm nhập vào các cấu trúc lân cận.
- Có khả năng di căn đến vị trí xa chỗ khối u ban đầu.
Vậy tại sao các đột biến có thể xảy ra. Điều này chưa được biết rõ. Nhưng nghiên cứu cho thấy chúng có liên quan đến các yếu tố, gồm:
- Các yếu tố di truyền.
- Các hóa chất có thể gây ung thư như: amiăng, khói thuốc, bức xạ…
- Virus: HPV, HBV…
- Một số bệnh lý: Crohn, viêm loét đại tràng.
- Tiếp xúc quá nhiều với tia cực tím trong ánh nắng mặt trời.
- Tuổi tác. Trong một số bệnh ung thư, tuổi tác đóng một vai trò quan trọng. Điều này đặc biệt đúng với ung thư có nguồn gốc từ biểu mô. Nguy cơ mắc ung thư sẽ tăng lên theo tuổi tác.
Ngoài ra cũng tồn tại một số yếu tố nguy cơ như:
- Chế độ ăn uống không hợp lý: Đây là yếu tố ảnh hưởng rất nhiều đến việc sản sinh ra các tế bào ung thư có nguồn gốc từ biểu mô. Các loại thức ăn nhanh, dầu mỡ cũng tiềm ẩn những nguy cơ gây ra căn bệnh này.
- Chế độ sinh hoạt không khoa học: Thường xuyên làm việc và tiếp xúc với các máy móc, thiết bị điện tử cùng với với thời gian sinh hoạt không hợp lý cũng gây ra nguy cơ bị ung thư nguồn gốc từ biểu mô.
Chẩn đoán ung thư biểu mô
Để đánh giá bất kỳ khối u bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám và thực hiện chẩn đoán.
Hỏi bệnh sử
Bác sĩ sẽ kiểm tra tổng quát và hỏi bệnh nhân một số câu hỏi về tiền sử bệnh. Các câu hỏi về thông tin bệnh sử thường là:
- Lần đầu tiên bạn nhận thấy sự xuất hiện của khối u hoặc tổn thương da là khi nào?
- Khối u, các tổn thương trên da có gây đau không?
- Bạn đã từng nhận thấy bất kỳ khối u hoặc tổn thương khác trên cơ thể?
- Bạn có bị ung thư da từ trước?
- Trong gia đình bạn có ai mắc ung thư da không và ung thư loại nào?
- Bạn có thực hiện các biện pháp giữ an toàn cho da dưới tác động của ánh nắng mặt trời không? Ví dụ như dùng kem chống nắng và tránh đi nắng giữa trưa?
- Bạn có kiểm tra da định kỳ không?
Thăm khám da
Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám không chỉ tại khu vực nghi ngờ có ung thư mà còn tại một số nơi khác trên cơ thể bệnh nhân để tìm những tổn thương khác.
Các xét nghiệm chẩn đoán
Mặc dù nhiều loại xét nghiệm có thể được sử dụng để sàng lọc ung thư ở các bộ phận khác nhau của cơ thể. Nhưng ung thư có nguồn gốc từ biểu mô được chẩn đoán xác định dựa trên việc kiểm tra các tế bào ung thư dưới kính hiển vi.
Phương pháp là sinh thiết da và sau đó quan sát dưới kính hiển vi. Sinh thiết là thủ thuật lấy ra một mẫu nhỏ của tổn thương và đem đi xét nghiệm.
Các loại sinh thiết bao gồm:
- Sinh thiết tủy xương.
- Sinh thiết qua nội soi.
- Sinh thiết bằng kim.
- Sinh thiết da.
- Sinh thiết phẫu thuật.
Việc sinh thiết này cho phép phát hiện bệnh nhân có phải carcinoma không và ung thư loại nào. Lưu ý là việc làm sinh thiết không có nghĩa là bạn bị ung thư.
Điều trị ung thư biểu mô
Việc điều trị carcinoma phụ thuộc vào vị trí và kích thước của khối u. Ngoài ra còn phụ thuộc vào giai đoạn, mức độ của bệnh cũng như tình trạng của từng cá nhân.
Các phương pháp điều trị bao gồm:
1. Hóa trị
Đây là phương pháp điều trị bằng thuốc để loại bỏ các tế bào ung thư. Thuốc bổ trợ bổ sung đề cập đến hóa trị liệu được đưa ra trước khi phẫu thuật. Thuốc bổ trợ đề cập đến hóa trị liệu được thực hiện sau phẫu thuật.
2. Xạ trị
Sử dụng các chùm tia mang năng lượng cao, chẳng hạn như tia X và dòng proton, để tiêu diệt các tế bào ung thư. Xạ trị đôi khi được sử dụng sau phẫu thuật nếu bệnh nhân có nguy cơ cao sẽ tái phát ung thư.
3. Phẫu thuật
Mục đích phẫu thuật là loại bỏ hoàn toàn tế bào ung thư và các mô xung quanh. Các lựa chọn phẫu thuật có thể là:
- Phẫu thuật cắt bỏ
Bác sĩ sẽ cắt bỏ mô ung thư và phần rìa xung quanh. Phần rìa được kiểm tra dưới kính hiển vi để chắc chắn không mang tế bào ung thư. Biện pháp này được khuyến nghị cho trường hợp carcinoma ít có khả năng tái phát. Phương pháp này hường mang lại cơ hội sống sót lâu dài tốt nhất trong giai đoạn đầu.
- Phẫu thuật Mohn
Bác sĩ sẽ loại bỏ lớp tế bào ung thư theo từng lớp dưới sự hỗ trợ của kính hiển vi cho đến khi không còn phát hiện tế bào bất thường nào. Việc này cho phép loại bỏ toàn bộ tế bào ác tính, tránh lấy đi quá nhiều tế bào da khỏe mạnh xung quanh.
Phẫu thuật Mohs được khuyến nghị nếu bệnh nhân mắc carcinoma có nguy cơ tái phát cao.
4. Liệu pháp miễn dịch
Có hai loại liệu pháp miễn dịch chính: chủ động và thụ động. Liệu pháp miễn dịch chủ động kích hoạt hệ thống miễn dịch của cơ thể bạn để chống lại các tế bào ung thư. Liệu pháp miễn dịch thụ động sử dụng các thành phần được sản xuất trong phòng thí nghiệm để giúp cơ thể bạn phản ứng với bệnh ung thư theo cách mà nó cần.
Hy vọng qua bài viết trên, bạn đã có một cái nhìn tổng quan về ung thư biểu mô. Bệnh có thể được phát hiện sớm và chữa khỏi hoàn toàn. Chúng ta có thể phòng ngừa được các loại bệnh ung thư bằng chế độ ăn uống khoa học, lối sống lành mạnh. Đồng thời bổ sung thực phẩm bảo vệ sức khỏe.
