Ngày đăng: 25/06/21
“Timeless” hay còn được hiểu là “vĩnh cửu”, “vô tận”, “vượt thời gian”: một thuật ngữ phổ biến trong thời trang, đại diện cho những “silhouettes” mang tính biểu tượng trong lịch sử. Điều gì làm nên một tác phẩm vượt thời gian? Bài viết được chuyển ngữ trình bày quan điểm của biên tập viên thời trang Lavinia của Not Just A Label về thế giới thời trang nhằm khám phá khái niệm kiêu hãnh này.
Khi nhắc về thời trang, mọi người đều thích nói về những món đồ cổ điển, trường tồn và thiết yếu. Chúng phù hợp với tất cả mọi người, chúng thoải mái và an toàn, và thậm chí còn là khoản đầu tư hời. Tất nhiên, sẽ thật tốt khi chúng ta biết cách tạo dựng phong cách riêng của mình từ chính những gì mình sở hữu trong tủ quần áo đẹp. Nhưng ngoài điều đó, tính “timeless” – “’vượt thời gian” trong thiết kế còn là một hiện tượng hấp dẫn đáng được thảo luận và khai thác sâu hơn.
Sự thật là có chút khó hiểu về ý niệm “vượt thời gian”. Với định nghĩa là một lĩnh vực của sự chuyển đổi liên tục, thời trang thể hiện rất nhiều về sự thay đổi. Phải chăng đây là một nghịch lý khi đưa tính vượt thời gian vào một bối cảnh như thế? Sự mâu thuẫn hiện diện khi các phong cách vượt thời gian tồn tại trong thời trang, đứng ngoài các xu hướng hiện hữu làm cho chủ đề càng hấp dẫn hơn.
Với định nghĩa là một lĩnh vực của sự chuyển đổi liên tục, thời trang thể hiện rất nhiều về sự thay đổi. Phải chăng đây là một nghịch lý khi đưa tính vượt thời gian vào một bối cảnh như thế?
Nhà thiết kế phục trang và nhà báo thời trang Filep Motwary tuyên bố rằng “vượt thời gian” không liên quan gì đến thời trang. “Vượt thời gian có thể là bất cứ thứ gì có sức hấp dẫn mạnh mẽ của riêng nó, một tiếng nói mạnh mẽ vượt qua năm tháng hoặc thậm chí hàng thế kỷ”. Richard Sorger, nhà thiết kế thời trang và giảng viên lâu năm tại Đại học Middlesex, lưu ý rằng những thiết kế vượt thời gian “tồn tại bên ngoài quan niệm của chúng ta về thế nào là “thời trang””. Theo ý kiến của ông, đây là những món đồ khá trung lập, “phổ biến đến mức trở nên vô hình”.
Mặt khác, Tiến sĩ Celia Stall-Meadows – chuyên gia marketing và tác giả của sách Fashion Now: A Global Perspective, nhận xét sự thiếu chính xác trong cụm từ “Năm này qua năm khác, nếu khách hàng mặc một phong cách cụ thể, chẳng hạn như áo blazer, trench coat hoặc họa tiết kẻ sọc, vòng đời thời trang của kiểu áo này có thể được tung hô là “vượt thời gian”. Nhưng trên thực tế, nó chỉ có vòng đời dài hơn các kiểu khác thôi.”
Do đó, “vượt thời gian” thường được sử dụng trong tiếng lóng thời trang như một cụm từ dễ dùng để chỉ các thiết kế khác nhau đã tồn tại qua nhiều thập kỷ, song song với tốc độ phát triển nhanh chóng của thời trang. Áo trench coat Burberry, túi Birkin, áo khoác lạc đà Max Mara 101801 và mẫu quần jean Levi’s 501; tất cả chúng thường được gọi là những thiết kế “vượt thời gian”.
Tôi luôn muốn tìm ra công thức của một món đồ thời trang “vượt thời gian”. Nó có phải là sự đơn giản? Hay là một sự phức tạp tiềm ẩn? Có lẽ nó chỉ là may mắn? Liệu nó chứa đựng một số thành phần “bí mật” gì đó?
Điều chắc chắn là tính năng “vượt thời gian” không phải sẵn có khi những thiết kế được tôn vinh ngày nay được hình thành. Hơn nữa, một số chúng ban đầu được thiết kế cho những mục đích cụ thể, không nhất thiết phải liên quan đến thời trang. Theo một cách khái quát, Danilo Venturi, Trưởng phòng Kinh doanh và Truyền thông tại Polimoda Florence, nhận định rằng không có thành phần bí mật nào.
“Đó là sự kết hợp của việc xây dựng thương hiệu tốt cùng việc dự báo xu hướng dài hạn chính xác, tất nhiên là có một chút may mắn kèm theo.” – Danilo Venturi, Trưởng phòng Kinh doanh và Truyền thông tại Polimoda Florence
Danilo Venturi tin rằng những thiết kế này phải được kết nối với một thế hệ cụ thể, một subculture (tiểu văn hóa) hoặc một nguyên mẫu thống trị trong xã hội. “Ví dụ, Converse All Stars được hình thành để chơi bóng rổ, nhưng chúng không trở thành một sản phẩm mang tính biểu tượng cho đến khi được phong trào punk trỗi lên.”
Đối với kính mát Ray Ban Aviators cũng vậy. “Chúng được sử dụng trong y tế ngay từ đầu với mục đích là bảo vệ đôi mắt của bạn khỏi ánh nắng mặt trời. Nhưng sau đó chúng đã trở thành phụ kiện không thể thiếu cho những ai muốn trông giống các ngôi sao nhạc rock khi các ngôi sao nhạc rock thật sự bắt đầu sử dụng chúng để bảo vệ khỏi ánh đèn flash của máy ảnh nhấp nháy”. Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, như ông đã viết trong cuốn sách Luxury Hackers của mình, phải có “bóng tối của tương lai” – “cảm giác rằng một sản phẩm nhất định luôn ở đó và không thể tưởng tượng được kết thúc của nó”.
Để giải mã sự kỳ diệu của sự vượt thời gian, chúng ta phải xem xét một số khía cạnh. Tiến sĩ Celia Stall-Meadows đề cao sự đơn giản như một yếu tố cần thiết. “Thông thường, số lượng tiểu tiết có hạn trên một phong cách tạo nên nhân tố vượt thời gian.” Sự quý hiếm và vị thế sang trọng, tạo thêm sự phấn khích, hấp dẫn và liên kết giữa những yếu tố quan trọng giữ cho những thiết kế này tồn tại vĩnh cửu.
Tương tự, có những giá trị liên quan đến chất lượng tinh tế. Filep Motwary cho rằng: “Sự khéo léo hoàn hảo của việc gia công luôn được đánh giá cao trên trang phục, dù cũ hay mới”. Richard Sorger cũng nhấn mạnh về sức mạnh của tay nghề: “Tôi nghĩ rằng những sản phẩm may mặc thủ công, chẳng hạn như thêu hoặc trang trí, nếu chúng được làm bằng sự chính trực (và ý tôi là bằng tay, được trả một mức lương xứng đáng) thì chắc chắn rằng chúng sẽ tồn tại lâu hơn và có giá trị vượt qua giá bán lẻ thông thường.” Điều này đặt ra câu hỏi về khái niệm “những sản phẩm gia truyền” có thể được truyền từ nhiều thế hệ.
Hơn nữa, một thiết kế vượt thời gian nên được đánh giá cao và mang yếu tố cảm xúc. Celia Stall-Meadows định nghĩa thời trang là một ngành được xây dựng dựa trên sự hấp dẫn về mặt cảm xúc, nơi hoạt động marketing hướng khách hàng đến một thương hiệu hoặc thời trang cụ thể, “mặc dù không có cách marketing nào có thể bán một sản phẩm mà khách hàng không mong muốn”. Như đã lưu ý bởi Filep Motwary, những thiết kế vượt thời gian như áo khoác Mugler hoặc tuxedo của YSL đều tôn lên cơ thể, mang lại cảm giác quyền lực. Điều này không giống với chiếc áo khoác tweed của Chanel nhằm giúp phụ nữ giảm bớt sự ràng buộc của hình dáng eo ong của những năm 1950 hay sao? Hay chiếc wrap – dress của Diane von Furstenberg được Vogue mô tả như một “biểu tượng của sự giải phóng phụ nữ”?
Khi nhắc về thời trang, mọi người đều thích nói về những món đồ cổ điển, trường tồn và thiết yếu. Chúng phù hợp với tất cả mọi người, chúng thoải mái và an toàn, và thậm chí còn là khoản đầu tư hời. Tất nhiên, sẽ thật tốt khi chúng ta biết cách tạo dựng phong cách riêng của mình từ chính những gì mình sở hữu trong tủ quần áo đẹp. Nhưng ngoài điều đó, tính “timeless” – “’vượt thời gian” trong thiết kế còn là một hiện tượng hấp dẫn đáng được thảo luận và khai thác sâu hơn.
Theo Filep Motwary, thời trang ngày nay thiếu đi cảm xúc. Ông nhấn mạnh rằng “chúng ta phải tạo ra những thứ sẽ được ghi nhớ và yêu thích vì cảm xúc mà chúng mang lại cho chúng ta. Những khoảnh khắc chúng ta đã trải qua khi khoác chúng lên người.”
Vậy những nhà thiết kế trẻ thì sao? Mức độ quan tâm của họ về những vấn đề này là như thế nào? Trong khi Richard Sorger quan sát một cách rõ ràng rằng “vượt thời gian” được quyết định bởi những người khác, do đó, “lo lắng về việc tạo ra những bộ quần áo mang yêu cầu như thế sẽ ức chế quá trình sáng tạo”, có một số cá nhân hoặc công ty có niềm yêu thích đặc biệt với loại dự án cụ thể như thế.
Với sản phẩm signature túi khoá nơ đã thành công vượt qua các mùa, nhà thiết kế người Bỉ Niels Peeraer tuyên bố rằng anh chỉ quan tâm đến tính vượt thời gian. Các thiết kế của anh được miêu tả tinh tế, gọn gàng và trình độ thủ công cao, luôn duy trì một sự dễ thương nhất định.
Nhà thiết kế trẻ của Not Just A Label – Satu Maaranen tin rằng những thiết kế được tạo ra phải vượt qua thử thách của thời gian. Cô nói rằng một thiết kế giữ được sự nguyên bản đến mức có thể nhận ra năm hoặc thập kỷ mà nó được thiết kế là một điều khó khăn. Làm việc với điêu khắc và các loại vải sáng tạo, Satu Maaranen hy vọng rằng “ít nhất một trong những sản phẩm” được tạo ra trong sự nghiệp của cô ấy sẽ trở thành biểu tượng.
Thật vậy, đôi khi có thể mất cả đời để hoàn thành một dự án như vậy. Việc này đòi hỏi phải luôn làm việc chăm chỉ trên từng đường nét, ngay cả khi nó tạo ra những thiết kế có vẻ đơn giản. Hãy nghĩ về Alaïa – người đã sáng tạo những thiết kế vượt thời gian.
Dành cho những nhà thiết kế trẻ có tham vọng trong ngành thời trang và ngày càng phát triển hơn thế nữa, chúng ta chúc họ may mắn trong sứ mệnh của mình. Nhờ có họ, khái niệm về sự “vượt thời gian” tiếp tục được thử thách bởi những ý tưởng mới chắc chắn đáng được khám phá thêm.
Chuyển ngữ: Như Quỳnh
Theo Not Just A Label
