Mọi thứ trên đời đều có linh thể, và trong truyền thuyết của người Bunun, một tộc người bản địa Đài Loan, “tinh linh” được gọi là “Hanitu”. Những “tinh linh” này bao gồm ở vạn sự vạn vật, chúng có thể giúp đỡ con người, cũng có thể sẽ mang đến tai họa cho con người.
Hanitu
Hanitu của người Bunun, nghĩa là “tinh linh”, nó không giống với linh hồn ở các nền văn hóa khác, mà là tư tưởng tâm linh của người Bunun, tương đương với linh hồn, trái tim và hơi thở. Hanitu là bất cứ thứ gì có trong tự nhiên, chẳng hạn như động vật, thực vật và đất đai, cho dù có sự hiện ra của sự sống hay không, đều có các “tinh linh” cư trú trong đó, cho đến khi những “tinh linh” cư trú ở đó đi hết quá trình sinh mệnh của mình.
Hanitu có thể có nguồn gốc từ ngôn ngữ Proto-Austronesian gọi là “quỷ hồn”, và nhiều dân tộc Austronesian có những tồn tại tương tự và có thể có liên quan nhiều đến Hanitu. Ví dụ, Abak của người Rukai và Anita của người Kebalan ở Đài Loan, Shenwei của người Ainu và Fatto của Miyakojima ở Nhật Bản, và những hoang hồn của Thần đạo Nhật Bản, Anito của Philippines và Aniti của Micronesia… Còn nhiều khu vực khác đều có những thứ tương tự như vậy.
“Tinh linh” có đủ loại hình bao trùm vạn vật
Hanitu tồn tại muôn hình vạn trạng, sản sinh ra đủ loại.
Trong tự nhiên
Người Bunun tin rằng những người ban đầu săn bắn hoặc thờ cúng trên đồng ruộng, “tinh linh” trên đất sẽ canh giữ mùa màng của họ và con cháu của họ, và các “tinh linh” cũng sẽ ảnh hưởng đến khu vực săn bắn và các nghi lễ trên đồng ruộng. Vì vậy, người Bunun sẽ bị ràng buộc bởi rất nhiều điều cấm kỵ, và thầy phù thủy sẽ tiến hành giao tiếp với những Hanitu này, đó là sự giao tiếp giữa con người và thiên nhiên.
Trong cơ thể con người
Cơ thể con người cũng lưu trữ sự tồn tại của Hanitu. Vạn vật trên đời đều có linh hồn, con người cũng là một thành viên của thế giới này, trên vai phải của con người có lưu trữ “Thiện linh”, thiện linh sẽ khiến con người rộng lượng và biết quan tâm đến người khác. Ngự trên vai trái của con người có “Ác linh”, sẽ khiến con người giận dữ, tham lam và ích kỷ. Khi hai lực lượng này tác động vào nhau, từ tiếng Hy Lạp có nghĩa là tri thức, “Gnosis” – tri thức này sẽ là chìa khóa để xác định kết quả.
Một học giả Nhật Bản là Tōichi Mabuchi đã mô tả về Hanitu sống trên vai như sau: “Theo tín ngưỡng của người Bunun, con người có hai tinh linh, tồn tại trên hai bên vai. Vai bên phải là hiền lành, thân thiện và rộng lượng; vai trái thô ráp, cáu kỉnh và tham lam. “Tinh linh” này được sai khiến bởi trạng thái tâm linh của chính họ, đồng thời chúng có ý chí và cảm xúc độc lập, do đó, chúng có thể ảnh hưởng đến trạng thái tinh thần của con người. “Ngoài ra, người Bunun tin rằng trên thân người có “tinh linh” được thừa hưởng từ cha, nên “linh tính” có trong tên của họ,một số trẻ sơ sinh sẽ được đặt theo tên của ông nội chúng, có nghĩa là cuộc sống sẽ có sự tương ứng lẫn nhau và bảo vệ lẫn nhau.
Cái chết và linh hồn tổ tiên
Khi con người chết đi, họ cũng trở thành Hanitu. Họ là những sinh vật vô hình, có thể giúp đỡ con người, cũng có thể làm tổn thương con người. Tương truyền rằng họ sống ở vùng phía Tây ở giữa khu đầm lầy Lamongen với Maiasan (nơi ở thường xuyên của các linh hồn tổ tiên).
Con người có thể xác và nguyên thần (còn gọi là linh hồn). (Ảnh: tổng hợp)
Khi một người đã làm hết sức mình và đóng góp cho thị tộc của mình qua đời, linh hồn của người đó sẽ được ban phước, và cũng có hình phạt cho những lỗi lầm, hay vi sai trái.
Người Bunun sẽ chôn cất người đã khuất theo các loại khác nhau. Những người chết bình thường được gọi là “thiện linh” và sẽ được chôn trong nhà, những người chết bất ngờ là “ác linh”, và sẽ được chôn ngoài trời. Họ tin rằng linh hồn tổ tiên luôn ở bên gia đình họ, chờ đợi mọi người trong gia tộc, và họ cũng phải tuân theo lời dạy của tổ tiên và tuân theo những điều cấm kỵ khác, họ có thể phải chấp nhận từ phước lành hoặc tai họa mà linh hồn tổ tiên có thể giáng xuống.
Giấc mơ
Khi một người ngủ say, nguyên thần trên thể xác có thể rời khỏi thể xác mà đi ra ngoài, khi “Thiện linh” xuất ra ngoài, gặp sự việc thì sẽ có giấc mộng lành, ngược lại, nếu “ác linh” xuất ra ngoài sẽ biến thành một cơn ác mộng.
Tội lỗi và bệnh tật
Mọi sự vật đều chứa đựng linh hồn, và nếu một người thợ săn vô ý giết ai đó, thì người thợ săn vô ý sẽ không bị kết tội, nhưng ác quỷ Hanitu ở trong hung khí được cho là đã giết người, nên phải bị chôn chất. Khi những điều tồi tệ không giải thích được xảy ra, đó là những linh hồn xấu xa gây ra, chẳng hạn như bệnh tật, gây ra bởi cái ác có trong Hanitu.
Ngoài các Hanitu kể trên, còn có rất nhiều các loại Hanitu có hình thể khác. Có những hồn ma tinh quái nhưng vô hại, khi chúng xuất hiện trên bãi săn và nhìn thấy khuôn mặt của chúng, chúng sẽ cảnh báo bộ lạc rằng sẽ có điều gì đó tồi tệ xảy ra. Có tinh linh với đôi tai to sẽ mang đứa trẻ đi và biến mất vĩnh viễn. Nhiều Hanitu tương tự như những sinh vật huyền thoại hoặc tồn tại ở nhiều nơi khác nhau. Chúng có thể là những loại tốt có thể giúp đỡ con người, hoặc chúng có thể là mang đến những tai hại, cả thiện và ác đều tồn tại.
Nguyệt Hà Theo Visiontimes
