Tính trạng, tính trạng trội – lặn là những kiến thức quan trọng trong bộ môn Sinh học được rất nhiều bạn học sinh quan tâm. Chính vì thế bài viết sau đây mayruaxegiadinh sẽ giới thiệu đến bạn kiến thức tổng hợp liên quan đến tính trạng.
Khái niệm tính trạng là gì?
Tính trạng là kiểu hình, hay tính trạng (Trait, character) là một biến thể đặc trưng về kiểu hình của một sinh vật nào đó có thể do di truyền, do môi trường tác động hoặc là sự kết hợp của cả hai yếu tố trên.
Tính trạng là những đặc điểm về hình thái, cấu tạo hay sinh lí của một cơ thể.
Ví dụ về tính trạng, màu mắt là một đặc trưng, màu mắt xanh, nâu hay hạt dẻ là các tính trạng. Màu tóc cũng là một đặc trưng, tóc vàng, nâu, đỏ hay đen là các tính trạng.
Có những loại tính trạng nào?
Qua quá trình nghiên cứu các nhà khoa học đã tổng kết và chia tính trạng ra thành các loại như sau:
Tính trạng số lượng
Tính trạng số lượng (hay là Quantitative trait, Quantitative character, metric character) là một tính trạng có thể tính toán được, đo đếm được do nhiều gen quy định, có biến dị liên tục và chủ yếu thể hiện ở năng suất, sản lượng của cây trồng hay vật nuôi.
Ví dụ tính trạng số lượng: tỷ lệ thịt xẻ của lợn; sản lượng thóc, lúa; năng suất trứng của gà; sản lượng sữa của bò,…
Tính trạng chất lượng
Tính trạng chất lượng (hay là Qualitative trait, Qualitative character) là một tính trạng do đơn gen quy định, có biến dị đứt quãng không liên tục và không thể tính toán được bằng các con số; chủ yếu để thể hiện tính chất về màu sắc, hương vị, âm thanh, có hoặc không có của các loài sinh vật.
Ví dụ tính trạng số lượng như màu mắt, màu lông, tính có sừng hoặc không sừng ở bò, tính có ngà và không ngà,…
Tính trạng trội là gì?
Tính trạng trội (hay còn gọi là tính lấn, tính át; Dominance) là một tính trạng được biểu hiện rõ rệt, lấn át các tính trạng khác cùng loại trong một tổ hợp di truyền dị hợp tử và được thể hiện chủ yếu ở thế hệ con lai F1.
Tính trạng lặn là gì?
Tính trạng lặn là gì? Tính trạng lặn (tính ẩn, recessiveness) là một tính trạng không được thể hiện vì bị các tính trạng khác cùng loại (cùng cặp alen đối xứng) lấn át mất trong một tổ hợp di truyền dị hợp tử; tính lặn sẽ chưa được thể hiện ở thế hệ F1 mà thường chỉ xuất hiện được ở thế hệ F2. Tính trạng lặn và tính trạng trội trái ngược với nhau.
Tính siêu trội
Tính trạng siêu trội (còn gọi là tính siêu lấn, tính siêu át, overdominance) là tính trạng của cá thể sau khi được thể hiện cao hơn hẳn (át hẳn đi ) các tính trạng tương ứng của thế hệ trước đó (các nguyên liệu gốc). Hiện tượng này còn gọi là ưu thế lai, được thể hiện rõ nét ở các cá thể lai khác dòng, khác giống… và mức độ cao nhất là lai xa (ví dụ như ngan lai với vịt tạo con lai ngan vịt; ngựa cái lai với lừa đực tạo ra con la…).
Tính trạng điển hình là gì?
Tính trạng điển hình hay tính trạng đặc trưng là những tính trạng được di truyền một cách ổn định, ít bị biến đổi bởi các tác động của ngoại cảnh, có thể nhận biết được và mô tả được một cách chính xác.
Tính trạng trung gian
Tính trạng trung gian là gì? Tính trạng trung gian là tính trạng được biểu hiện ở cá thể dị hợp do gen trội lấn át một cách không hoàn toàn alen lặn cùng cặp.
Tính trạng thuần chủng là gì?
Tính trạng thuần chủng là tính trạng được di truyền đồng nhất và ổn định, các thế hệ con cháu không phân li và có kiểu hình giống bố mẹ. Trong thực tế khi đề cập tới giống thuần chủng cũng chính là đề cập tới 1 hay 1 vài tính trạng thuần chủng nào đó mà nhà chọn giống quan tâm tới.
Một số câu hỏi thường gặp về tính trạng
Tính trạng tương phản là gì? Cặp tính trạng là gì?
Cặp tính trạng tương phản là hai trạng thái có biểu hiện trái ngược nhau của cùng loại tính trạng.
Khi thí nghiệm, Menđen thường chọn các cặp tính trạng tương phản, là vì:
- Trên cơ thể sinh vật sẽ có rất nhiều các tính trạng mà không thể theo dõi và quan sát hết được
- Khi phân tích các đặc tính của sinh vật thành từng cặp tính trạng tương phản sẽ thuận tiện hơn cho việc theo dõi sự di truyền của các cặp tính trạng từ đó đánh giá chính xác hơn
Tính trạng có mức phản ứng hẹp là tính trạng nào?
Những tính trạng có mức phản ứng hẹp thường là những tính trạng chất lượng lượng.
Những tính trạng sở hữu mức phản ứng rộng thường là những tính trạng số lượng.
Ví dụ minh họa:Tính trạng năng suất, khối lượng, tốc độ sinh trưởng và sản lượng trứng, sữa, thịt,…
Một số khái niệm liên quan đến tính trạng
Kiểu gen
Kiểu gen hay còn gọi là kiểu di truyền (genotype) là bản chất di truyền của tính trạng do tổ hợp gen tạo thành, được thể hiện ra bên ngoài thông qua các kiểu hình.
Kiểu hình
Kiểu hình hay còn gọi là kiểu biểu hiện (phenotype) là những biểu hiện ra ngoài của một hay nhiều tính trạng của cá thể trong một giai đoạn phát triển nhất định nào đó. Kiểu hình là kết quả của các mối tương tác giữa kiểu gen và môi trường.
Bài viết trên là những kiến thức cơ bản liên quan đến tính trạng, hy vọng sau khi tham khảo bài viết bạn đọc có thể nắm được tính trạng là gì? Tính trạng lặn là gì? Tính trạng trội là gì? Nếu còn bất cứ câu hỏi nào liên quan đến vấn đề tính trạng hãy để lại câu hỏi ở phần bình luận để mọi người cùng tham khảo.
