Chóp Chài núi Nhạn sông Đà Thiên thời địa lợi Tuy Hòa Phú Yên
Trong lịch sử hình thành và phát triển tỉnh Phú Yên, Tuy Hòa không chỉ được biết đến với vị thế là trung tâm tỉnh lỵ mà còn đây là địa danh gắn liền vói công cuộc khai hoang, lập ấp, mở mang bờ cõi dân tộc về phía Nam dưới thời chua Nguyễn Hoàng, hình thành những cộng đồng dân cư đầu tiên của vùng đất Phú Yên. Trải qua nhiều lần sát nhập, chia tách, mở rộng địa giới hành chính và được chú trọng đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, phát triển kinh tế – xã hội, quốc phòng – an ninh.. Tuy Hòa từ một thị xã nhỏ bé, lạc hậu nằm trên hạ lưu sông Đà Rằng đã vươn lên thành một thành phố trẻ, văn minh, năng động với những bước chuyển mình mạnh mẽ hòa nhập chuỗi đô thị hiện đại Duyên hải Nam Trung Bộ.
Thành phố Tuy Hòa có diện tích tự nhiên khoảng 107,3km2, dân số khoảng 202.030 người và 16 đơn vị hành chính trực thuộc (gồm 12 phường, 04 xã). Thành phố giáp huyện Tuy An ở phía Bắc, giáp huyện Phú Hòa và Sơn Hòa ở phía Tây, giáp huyện Đông Hòa ở phía Nam và giáp biển Đông ở phía Đông. Các tuyến giao thông huyết mạch Quốc lộ 1A, đường sắt Bắc Nam, Quốc lộ 25, ĐT 645 nối liền thành phố Tuy Hòa với các tỉnh Duyên hải Nam Trung Bộ, khu vực Tây Nguyên, Bắc Bộ và Nam Bộ, tạo mối quan hệ kinh tế – xã hội bền chặt giữa thành phố với các tỉnh, thành phố trong khu vực trên cả nước. Cách trung tâm thành phố Tuy Hòa 05km về phía Nam, cảng hàng không Tuy Hòa với quy mô hiện đại được xây dựng trên diện tích gần 4000km2, khai thác 02 đường bay: thành phố Hồ Chí Minh – Tuy Hòa – thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội – Tuy Hòa – Hà Nội, công suất hoạt động đạt khoảng 100.00 khách/năm… đã tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội thành phố Tuy Hòa nói riêng, tỉnh Phú Yên nói chung.
Thành phố Tuy Hòa có cảnh quan thiên nhiên thơ mộng hữu tình với đường bờ biển dài trên 30km mang vẻ đẹp nguyên sơ, dòng sông Đà Rằng gối đầu lên thượng nguồn Tây Nguyên, đuôi uốn lượn giữa lòng thành phố và những cánh đồng màu mỡ. Bên cạnh đó, Tháp Nhạn, núi Chóp Chài hiện hữu như chứng tích huyền thoại về một mảnh đất Tuy Hòa trọng nghĩa, trọng tình. Với thế mạnh tự nhiên sẵn có cùng nhiều danh lam thắng cảnh nằm trong và lân cận địa bàn thành phố như: bãi biển Long Thủy, đầm Ô Loan, gành Đá Đĩa…, các khu du lịch cao cấp, khu đô thị mới nằm ở các cửa ngõ thành phố: khu du lịch Đồi Thơm (phía Bắc), Khách sạn CenDeluxe và khu du lịch sinh thái Thuận Thảo (phía Tây), khu đô thị mới Nam sông Đà Rằng (phía Nam), thành phố Tuy Hòa có tiềm năng rất lớn để trở thành một thành phố du lịch, dịch vụ hấp dẫn.
Tháp Nhạn – Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia
Bên cạnh sự ưu đãi của thiên nhiên, thành phố Tuy Hòa, thành phố Tuy Hòa còn là địa bàn có số lượng di tích văn hóa – lịch sử phong phú, lưu giữ nét đặc sắc văn hóa Sa Huỳnh, văn hóa Chămpa, phản ánh thời kỳ người Việt và người Hoa đến định cư, sinh sống… Trong đó, di tích kiến trúc nghệ thuật Tháp Nhạn (Phường 1) đã được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia (1988). Một số di tích tiêu biểu khác như: di tích khảo cố bia Chợ Dinh (Phường 1), di tích lịch sử – văn hóa nhà số 17 Phan Đình Phùng (Phường 1), di tích Chùa Bảo Tịnh (Phường 3), di tích đình và lẫm Phú Lâm (Phường Phú Lâm), Hội quán người Hoa (Phương 1), di tích Đình Ngọc Lãng (Xã Bình Ngọc)… Về lễ hội, đặc sắc nhất là Hội Bài chòi thường được nhân dân tổ chức vào dịp tết Nguyên Đán và lễ cúng Cầu Ngư (Phường 6) gắn liền với tín ngưỡng nghề biển, cầu mưa thuận gió hòa, thuyền bè đi khơi về lộng an toàn và ngư dân được mùa đánh bắt bội thu. Ngày 11/3/2013, thành phố Tuy Hòa vinh dự được Thủ tướng Chính phủ công nhận là đô thị loại II trực thuộc tỉnh Phú Yên. Đây là dấu mốc có ý nghĩa quan trọng, ghi nhận những chuyển biến tích cực về phát triển kinh tế – xã hội, hạ tầng đô thị của thành phố sau hơn 10 năm được công nhận là đô thị loại III. Trên cơ sở phát huy nội lực, tận dụng triệt để mọi nguồn lực huy động từ bên ngoài, thành phố Tuy Hòa đã đẩy nhanh phát triển kinh tế, chú trọng công tác quy hoạch và chỉnh trang đô thị sinh thái bền vững. Nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng ổn định, GDP bình quân đầu người ngày càng tăng. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, trong đó Thương mai – Dịch vụ chiếm tỷ trọng cao nhất, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của thành phố Tuy Hòa trong tương lai. Kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất và dân sinh được ưu tiên chú trọng đầu tư xây dựng. Sự hình thành và phát triển các đô thị mới khang trang, nhà biệt thự dọc đại lộ Hùng Vương đã tạo dấu ấn riêng cho một không gian đô thị văn minh, hiện đại. Bên cạnh đó, việc triển khai thực hiện tốt các chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới, về y tế, giáo dục… đã góp phần đảm bảo an sinh xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Là trung tâm giáo dục – đào tạo của tỉnh Phú Yên, hiện nay, trên địa bàn thành phố Tuy Hòa có 02 trường Đại học, 03 trường Cao đẳng, 01 Học viện, 01 trường THPT chuyên và hơn 70 trường học từ mần non đến bậc phổ thông. Xác định việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao là nhiệm vụ trọng tâm và lâu dài, trong những năm qua, thành phố Tuy Hòa luôn dành sự quan tâm, đầu tư thỏa đáng cho sự nghiệp giáo dục của địa phương. Hiện nay, 16/16 phường, xã trên địa bàn thành phố được công nhận đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non 5 tuổi; hoàn thành và giữ vững phổ cập giáo dục Tiểu học, THCS, THPT.
Thành phố Tuy Hòa đã và đang đứng trước những cơ hội mới, thách thức mới. Với truyền thống cần cù, sáng tạo, tự lực tự cường, với khát vọng, nhiệt huyết của một đô thị trẻ, thành phố Tuy Hòa sẽ ngày càng phát triển giàu đẹp, trù phú, khẳng định được vị thế của mình và vươn lên mạnh mẽ để hợp thành hệ thống đô thị hiện đại trong khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ, trở thành cửa ngõ quan trọng hướng ra phía Đông cho khu vực Tây Nguyên.Định hướng phát triển trong thời gian đến, thành phố Tuy Hòa tập trung phát huy sức mạnh của hệ thống chính trị; kết hợp hài hòa, chặt chẽ và linh hoạt các nguồn lực; khai thác triệt để tiềm năng, lợi thế của địa phương về nông nghiệp, nuôi trồng và chế biến thủy sản, du lịch… Gắn tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa – xã hội và bảo vệ môi trường. Tăng cường công tác quốc phòng – an ninh, bảo đảm giữ vững ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội, tạo môi trường ổn định để phát triển kinh tế – xã hội. Đẩy mạnh việc ứng dụng các tiến bộ khoa học kĩ thuật và công nghệ mới vào sản xuất và đời sống. Đồng thời, chú trọng công tác bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức từ thành phố đến cơ sở; tiếp tục thực hiện tốt chính sách thu hút trí thức trẻ, đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao. Minh bạch và đơn giản hóa thủ tục hành chính để tạo môi trường đầu tư thông thoáng, tạo sức hút đối với các nhà đầu tư. Tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch vững mạnh, phát huy cao tinh thần dân chủ và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, phấn đấu đến năm 2025 đưa thành phố Tuy Hòa tiến lên đô thị loại I trực thuộc tỉnh Phú Yên.
Thành phố Tuy Hòa đã và đang đứng trước những cơ hội mới, thách thức mới. Với truyền thống cần cù, sáng tạo, tự lực tự cường, với khát vọng, nhiệt huyết của một đô thị trẻ, thành phố Tuy Hòa sẽ ngày càng phát triển giàu đẹp, trù phú, khẳng định được vị thế của mình và vươn lên mạnh mẽ để hợp thành hệ thống đô thị hiện đại trong khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ, trở thành cửa ngõ quan trọng hướng ra phía Đông cho khu vực Tây Nguyên.
