Nhắc đến xyanua là nhiều người nghĩ ngay đến tên của loại chất độc cực kỳ nguy hiểm có thể gây ra cái chết tức thì cho nạn nhân dù chỉ với một lượng nhỏ. Để hiểu rõ hơn về xyanua là gì và mức độ nguy hiểm của nó đối với con người cũng như các sinh vật khác ra sao, các bạn hãy dành ra ít phút để tìm hiểu cùng chúng tôi qua những nội dung dưới đây nhé.
Xyanua là gì?
Xyanua là một hợp chất hóa học có chứa nhóm cyano (C≡N), bao gồm một nguyên tử cacbon C liên kết với một nguyên tử nito N. Nó được tìm thấy trong các chất được hình thành từ hai hay nhiều hóa chất, trong đó,natri xyanua với kali xyanua là 2 hợp chất xyanua đơn giản. Đây đều là những hợp chất hiện hữu trong môi trường hiện nay vẫn là kết quả tất yếu của những hoạt động công nghiệp.
Trong cơ thể của con người, xyanua có thể kết hợp với hydroxoxobalamin để hình thành cyanocobalamin, hay còn gọi là vitamin B12.
Cấu trúc của ion Cyanua
Xyanua có ở đâu?
Xyanua có trong những loại thức ăn được chế biến từ các loại thực vật như bao gồm quả hạnh, hạt chồi của cây kê, cây đậu tương, đậu nành, đậu, rau bi-na hay rau chân vịt, măng tre, rễ cây sắn và bột sắn hột tapioca. Đặc biệt, trong măng tươi có hàm lượng xyanua rất cao – khoảng 230mg trong một kg măng củ.
Phần lớn lượng cyanua có trong nước và đất xuất phát từ chất thải công nghiệp với nguồn thải chính là từ quá trình khai thác mỏ, công nghiệp hóa chất hữu cơ, ngành công nghiệp liên quan đến sắt, thép, nhất là công nghiệp luyện thép.
Ngoài ra, nó cũng được tìm thấy từ khí thải các phương tiện giao thông, từ ngành công nghiệp hóa học, chất đốt của hộ gia đình và thuốc trừ sâu có chứa cyanua.
Đặc điểm tính chất của xyanua
1. Tính chất vật lý của xyanua
- Là hợp chất tồn tại ở dạng tinh thể màu trắng, thường là dạng bột.
- Khí hydro xyanua không màu nhưng có vị đắng như quả hạnh nhân.
- Nhiệt độ nóng chảy: 634 °C.
- Khối lượng riêng là 1,52 g/cm3.
- Độ hòa tan trong nước ở 25 °C là 71,6 g/100 g và khi nhiệt độ môi trường dưới 0°, xyanua không tan được.
- Phân tử khối là 65,12 đơn vị cacb→on (đvC).
2. Tính chất hóa học của xyanua
- Xyanua là muối của axit xyanua và đây là axit rất yếu, yếu hơn cả H2CO3 nên dễ bị các axit mạnh hơn đẩy ra khỏi dung dịch muối của nó.
2NaCN + H2SO4 → Na2SO4 + 2HCN
- Tác dụng với oxy trong không khí để tạo thành cyanat
2CN− + O2 → 2CNO−
- Ở dung dịch loãng có nồng độ 1⁄5000, HCN bị phân hủy hết trong 5 tháng:
HCN + 2H2O → HCOONH4
2HCN + 2H2S + O2 → 2HCNS + 2H2O
- Muối kim loại kiềm cyanua bị CO2 trong không khí phân hủy tạo thành HCN.
2NaCN + CO2 + H2O → 2HCN + Na2CO3
- Muối xyanua tan trong nước sẽ dễ tạo với các cyanua không tan thành các ion phức
Phản ứng với các axit để tạo thành axit xyanic. Đây là một loại chất độc mạnh, dễ bay hơi.
- Tác dụng được với đồng
2Cu + 2H2O + 4KCN → H2 + 2KOH + 2K[Cu(CN)2]
Quy trình điều chế xyanua hiện nay
Xyanua được sản xuất theo quy trình Andrussow, trong đó hydro xyanua ở thể khí được sản xuất từ metan và amonia với sự có mặt của khí oxy và chất xúc tác là bạch kim.
2CH4 + 2NH3 + 3O2 → 2HCN + 6H2O
Ngoài ra, nó cũng có thể được điều chế theo một số cách khác như những phương trình dưới đây:
N2 + CH4 → HCN + NH3 → NH4CN + KOH → KCN + NH3 + H2O
4C + K2CO3 + N2 → 3CO + 2KCN
H2O + K3[Fe(CN)6] → KCN + K2[Fe(H2O)(CN)5]
Natri xyanua được sản xuất bằng cách cho hydro cyanua phản ứng với xút
HCN + NaOH → NaCN + H2O
Xyanua dùng để làm gì?
Mặc dù là chất cực độc nhưng xyanua vẫn có nhiều ứng dụng quan trọng trong ngành công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp mạ và công nghiệp tuyến quặng. Nó cũng được dùng để chiết vàng và các kim loại quý khác từ quặng. Các hoạt động khai thác kim loại quý tiêu thụ phần lớn sản lượng xyanua natri được sản xuất ra trên thế giới hiện nay.
Xyanua nguy hiểm như thế nào? Cơ chế gây ngộ độc xyanua
Mức độ ngộ độc do xyanua gây ra phụ thuộc vào lượng tiếp xúc, cách tiếp xúc cũng như thời gian tiếp xúc. Ví dụ như uống phải 50mg – 200mg xyanua hoặc hít khoảng 0,2% khí hydro xyanua, nạn nhân có thể tử vong trong vòng 1 phút vì nó có khả năng cản trở việc sử dụng oxy trong cơ thể người nên chỉ với lượng nhỏ cũng khiến não và tim bị rối loạn.
Cơ chế gây ngộ độc xyanua: Khi xyanua đi vào cơ thể người, nó sẽ ngăn chặn các tế bào của cơ thể sử dụng oxy bằng cách tạo liên kết hóa học với các heme trong máu (như hemoglobin) và khiến cho các tế bào này không lấy được oxy và bị hủy hoại. Tim và não là 2 cơ quan chịu ảnh hưởng nhiều nhất do chúng dùng rất nhiều oxy.
Xyanua có trong thực phẩm
Dấu hiệu nhận biết và biện pháp sơ cứu các trường hợp nhiễm độc xyanua
1. Dấu hiệu nhận biết
Khi tiếp xúc với một lượng nhỏ xyanua do hấp thụ qua da, hít thở hoặc ăn thực phẩm bị nhiễm độc, nạn nhân có thể xuất hiện một số triệu chứng như chóng mặt, mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn và ói mửa, thở nhanh hơn, nhịp tim đập nhanh và mạnh kéo theo cảm giác bồn chồn, lo lắng,…
Nếu tiếp xúc với một lượng lớn, nạn nhân sẽ có biểu hiện co giật, mất ý thức, tụt huyết áp, tổn thương phổi dẫn đến suy hô hấp và tử vong. Những người được cứu sống sau khi ngộ độc xyanua có thể có thể bị tổn thương tim, não và hệ thần kinh.
Các giai đoạn ngộ độc xyanua có thể được diễn giải như sau:
- Giai đoạn 1 – Giai đoạn kích động: Nạn nhân có biểu hiện lo lắng, kích động, thở nhanh và lú lẫn.
- Giai đoạn 2: Nạn nhân lên cơn co giật, khó thở, tụt huyết áp và khó thở.
- Giai đoạn 3: Giảm trương lực cơ và mất phản xạ tự nhiên, bị trụy tim mạch, hạ oxy trong máu và cuối cùng là tử vong.
Ngộ độc Cyanua
2. Giải pháp sơ cứu
Ngay lập tức cho nạn nhân thở oxy. Nếu ngộ độc qua đường ăn uống thì cho nạn nhân ăn đường vì đường glucozơ có khả năng làm chậm lại đáng kể quá trình gây độc của xyanua và giúp bảo vệ các tế bào bằng cách tạo liên kết hóa học với xyanua. Sau đó, đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt.
Mua xyanua ở đâu an toàn, uy tín
Với những thông tin chúng tôi đưa ra ở trên, chắc hẳn các bạn đã hiểu được xyanua là gì và mức độ nguy hiểm của nó ra sao rồi phải không nào. Nếu muốn mua xyanua để phục vụ hoạt động sản xuất, nghiên cứu, các bạn cần chọn địa chỉ uy tín và một gợi ý mà chúng tôi muốn chia sẻ đến bạn là công ty VIETCHEM.
Địa chỉ mua kali cyanua, Natri Cyanua
Với 20 năm thành lập, phát triển, VIETCHEM đã trở thành đơn vị đi đầu cả nước trong hoạt động nhập khẩu và phân phối hóa chất và chúng tôi tự hào là nhà cung cấp Kali xyanua uy tín, giá tốt và an toàn nhất hiện nay. Các sản phẩm đều được bảo quản vô cùng cẩn thận và được vận chuyển an toàn đến giao cho khách hàng.
Vậy nếu bạn nào quan tâm đến sản phẩm này, vui lòng liên hệ ngay với chúng tôi theo số 096 302 9988 hoặc truy cập website https://ammonia-vietchem.vn/ để được tư vấn và báo giá tốt nhất.
Xem thêm:
-
Potassium là gì? Tính chất, cách sản xuất, tác dụng của Potassium
-
Độ dẫn điện của các kim loại dẫn điện tốt nhất hiện nay
