Chùa Hương là một trong những địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng được rất đông du khách trong và ngoài nước quan tâm đặc biệt là vào mùa lễ hội trong năm. Đến với chùa Hương bạn không chỉ đến với miền đất linh thiêng của Phật mà còn đến với những địa danh nổi tiếng, thiên nhiên hùng vĩ, con người mến khách. Cùng loiphong.vn tìm hiểu chi tiết những thông tin hữu ích về danh thắng chùa Hương trong bài viết dưới đây.
1. Chùa Hương ở đâu?
Chùa Hương ở đâu?
Chùa Hương là một quần thể gồm có các đền, chùa, miếu ở trên núi Hoàng Sơn. Chùa nằm ở bên hữu ngạn sông Đáy thuộc địa bàn của xã Hương Sơn – huyện Mỹ Đức – TP Hà Nội. Danh thắng chùa Hương còn được biết đến với các tên gọi như chùa Hương Sơn, chùa Hương Tích,…Trung tâm của danh thắng đó là chùa Hương, nằm trong động Hương Tích hay còn gọi là chùa Trong.
Chùa Hương cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng 65 – 70km, mất hơn 1 tiếng lái xe. Du khách có thể di chuyển tới chùa Hương bằng xe máy, xe ô tô hoặc xe bus. Nhờ vị trí thuận lợi nên chùa Hương là địa điểm được người dân của các tỉnh phía Bắc lựa chọn là địa điểm du xuân, hành hương dịp đầu năm.
Lễ hội chùa Hương là sự kiện tôn giáo lớn nhất sau Tết Nguyên Đán, thu hút hàng triệu Phật tử và du khách thập phương. Và đây cũng chính là lễ hội kéo dài nhất ở Việt Nam. Thời gian lễ hội chùa Hương kéo dài từ mùng 6 tháng Giêng âm lịch cho tới mùng 3 tháng Ba âm lịch. Nhưng lễ hội chính diễn ra từ ngày 15 – 20 tháng Hai âm lịch.
Trong lễ hội, các sự kiện tâm lĩnh được diễn ra gồm có lễ dâng hương, lễ rước và lễ đền. Có ba tôn giáo được dành riêng trong lễ hội này là Phật giáo, Nho giáo và Đạo giáo. Đây được coi là địa điểm tôn giáo linh thiêng, thu hút hàng ngàn lượt khách hành hương cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng. Ngoài việc khám phá giá trị truyền thống văn hóa Việt thì du khách còn có cơ hội tham gia các trò chơi truyền thống như thi thổi cơm, thi kéo co,…
2. Lịch sử và sự tích chùa Hương
2.1. Lịch sử về chùa Hương
Lịch sử về chùa Hương
Theo sử sách, chùa Hương được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ 17, thời vua Lê Huy Tông (1680 – 1704). Trong Chiến tranh Độc lập vào thế kỷ 20, chùa Hương bị hư hại nghiêm trọng; sau đó được Hòa thượng Thích Viên Thành trùng tu vào năm 1988.
Trong các tài liệu giới thiệu về chùa Hương có đề cập tới việc chùa Hương hiện nay là bản sao của chùa Hương Tích ở miền Trung Việt Nam. Chùa Hương Tích là ngôi chùa cổ trên đỉnh Hương Tích thuộc dãy Hồng Lĩnh tỉnh Hà Tĩnh.
Vậy, tại sao lại có chùa Hương ở miền Bắc? Dưới thời Lê – Trịnh, hầu hết các vua chúa, phi tần của họ là người Hoan Châu (các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh ngày nay). Hàng năm, khi xuân về họ thường hành hương về chùa Hương Tích để dựa lễ hội cũng như thưởng ngoạn cảnh đẹp ở danh thắng Hoan Châu.
Vì chùa Hương Tích nằm quá xa Tử Cấm Thành, việc đi lại gặp nhiều khó khăn và tốn nhiều thời gian nên chúa Trịnh đã sai người đi khảo sát núi Hà Sơn Bình và xây dựng chùa Hương thứ hai ở đây. Và đó chính là chùa Hương ở Hà Nội.
2.2. Sự tích chùa Hương
Chùa Hương gắn liền với tín ngưỡng dân gian Bà Chúa Ba. Theo truyền thuyết, công chúa Diệu Thiện tức Chúa Ba – ứng thân của Bồ Tát Quan Thế Âm đã tu hành 9 năm và đắc đạo thành Phật, cứu độ chúng sinh vào đúng ngày Phật Đản 19 tháng 2 Âm lịch.
Tháng 3 năm Canh Dần 1770, chúa Tĩnh Đô Vương Trịnh Sâm tuần du Trấn Sơn Nam đã vào động Hương Tích thắp hương vãn cảnh, Chúa đề lên vách đá ngoài cửa động 5 chữ “Nam Thiên Đệ Nhất Động”.
Có thể khẳng định rằng, Chúa Trịnh Sâm chính là người đưa động Hương Tích thành một di tích lớn, đặt nền móng cho sự phát triển của lễ hội chùa Hương sau này. Kể từ khi Chúa Trịnh Sâm đặt chân tới động Hương Tích, hàng năm, cứ vào mùa xuân du khách gần xa lại ghé tới để dâng hương, thăm thú cảnh sắc thiên nhiên nên thơ, hữu tình.
Thời xưa, lễ hội Chùa Hương thường mở sau ngày hội khai sơn của làng Yến Vỹ vào ngày mùng 6 tháng Giêng. Đến nay, lễ hội chùa Hương cũng bắt đầu khai hội vào ngày mùng 6 tháng Giêng hàng năm.
2.3. Chùa Hương thờ ai?
Chùa Hương thờ ai?
● Động Hương Tích thờ Phật Bà Quan Âm bằng đá xanh, được tạc vào thời Tây Sơn Cảnh Thịnh năm thứ hai 1793.
● Đền Trình thờ vị Thần tướng là Quan Tư Mã Hùng Lang, người có công đánh giặc Ân phò tá vua Hùng Vương thứ VI.
● Đền Cửa Võng (hay đền Vân Song) thờ bà Chúa rừng có hiệu là Thượng Ngàn Vân Hương công chúa Lê Mai Thánh Mẫu.
● Chùa Thiên Trù, chùa Ngoài là một thiền viện lớn, nơi cho các nhà tu hành đạo Phật lưu giữ kinh, luật, luận của đạo Phật tu tập.
● Chùa Bắc Đài, chùa Tuyết Sơn, chùa Cả và đình Quân thờ ngũ hổ cùng với tín ngưỡng cá thần.
3. Chùa Hương có gì đặc biệt?
Chùa Hương gây du khách “thương nhớ” không chỉ vẻ đẹp của núi sông hùng vĩ, cảnh sắc thiên nhiên hài hòa mà còn cả kiến trúc độc đáo. Khu danh thắng chùa Hương năm rải rác trong thung lũng suối Yến gồm có chùa Ngoài và chùa Trong.
Kiến trúc chùa Hương
Từ bến Đục ngược lên suối Yến, du khách sẽ đến chùa Ngoài hay còn được gọi là chùa Trò. Chùa Ngoài có tam quan được cất trên 3 khoảng sân rộng lớn, được lát gạch hoàn toàn cùng với một tháp chuông 3 tầng mái dựng ở sân thứ ba. Điểm đặc biệt của khối kiến trúc này là ở hai đầu hồi tam giác được lộ ra ở trên tầng cao nhất, điển hình cho lối kiến trúc cổ xưa.
Khác biệt hoàn toàn với kiến trúc của chùa Ngoài, chùa Trong lại có nguồn gốc từ một hang động cổ tự nhiên. Khi tới thăm, du khách sẽ thấy lối vào động khắc bốn chữ “Hương Tích động môn” cùng với một lối đi lát đá, dài 120 bậc dẫn vào động. Dấu tích, bút tích lịch sử vẫn còn được lưu giữ nơi đây thể hiện qua 5 chữ Hán “Nam thiên đệ nhất động” được Tĩnh Đô Vương Trịnh Sâm khắc năm 1770.
Chùa Hương thu hút du khách đến thăm bởi chính cảnh vật xung quanh. Suối Yến quanh năm nước chảy đôi bờ, dòng nước trong vắt, hoa cỏ và cây cối bốn mùa tươi tốn đã khiến nơi đây là địa điểm vãn cảnh yêu thích của nhiều người khi có dịp tới chùa Hương.
Hoa súng “nhuộm hồng” suối Yến
Ngồi trên con thuyền độc mộc, trôi theo dòng nước suối, mỗi mùa lại được ngắm vẻ đẹp của từng loài hoa khác nhau. Màu đỏ tươi, rực rỡ của hoa gạo mỗi khi hè về, chút tím nhạt mông mơ của hoa súng dịp cuối thu, sắc trắng tinh khôi ngập tràn của hoa ban, hoa mận,….Cũng vì lẽ đó mà bến đò suối Yến luôn tấp nập người đến thăm.
4. Danh thắng chùa Hương gồm những gì?
4.1. Bến Đục chùa Hương
Là điểm xuất phát đầu tiên trong hành trình hành hương đất Phật. Bạn sẽ mất khoảng 1-2 tiếng di chuyển từ Hà Nội đến bến Đục. Vào dịp lễ hội, bến Đục có hàng nghìn chiếc thuyền chèo neo đậu, được sử dụng để đưa đón du khách. Với nhiều du khách, khoảng thời gian đi thuyền trên suối Yến Vĩ từ bến Đục mang lại nhiều ý nghĩa.
Bến Đục chùa Hương
4.2. Suối Yến
Suối Yến chảy giữa hai ngọn núi, dài 3km. Khi đi dọc theo suối Yến, du khách sẽ được chiêm ngưỡng cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp, cánh đồng lúa xanh ngút ngàn, những ngọn núi đá vôi hùng vĩ,….Từ trên thuyền bạn sẽ thấy bên trái núi Phượng Hoàng và núi Đôi Chèo giống nhu con trăn Ấn Độ; bên phải là núi Ngũ Nhạc và Đền Trình.
4.3. Đền Trình
Đền Trình
Đền Trình còn gọi là Đền Thượng Quan, cách bến Đục khoảng 300 mét là điểm dừng chân đầu tiên của chùa Hương. Đền Trình nằm dưới chân núi Ngũ Nhạc, thờ tướng Tư Mã – người có công giúp vua Hùng bảo vệ dân tộc khỏi giặc ngoại xâm. Ngôi đền đã bị phá hủy nghiêm trọng trong chiến tranh chống thực dân Pháp và được xây dựng lại vào năm 1992.
5. Động Hương Tích
Được coi là địa điểm chính của danh thắng chùa Hương vì nơi đây có chùa Hương. Lối vào “khổng lồ” của hang động khiến du khách phải kinh ngạc vì giống như miệng rồng đang há. Trên tường ở miệng hang có khắc dòng chữ “Nam thiên đệ nhất động” có từ năm 1770.
Lối vào động Hương Tích
Bước vào chùa Trong du khách sẽ không khỏi ngạc nhiên trước nhiều bức tượng Phật được tạc từ đá xanh. Bức tượng ấn tượng nhất có lẽ là tượng Phật Bà Quan Âm. Bên trong hang động còn có rất nhiều nhũ đá và măng đá tự nhiên.
Bên trong động Hương Tích
Có hai sự lựa chọn để đến động Hương Tích đó là leo núi hoặc đi cáp treo. Hành trình leo núi vượt dốc sẽ kéo dài 1 giờ đồng hồ với hàng nghìn bậc đá, đòi hỏi du khách phải có sức khỏe tốt. Nếu di chuyển bằng cáp treo thì bạn chỉ mất 10 – 15 phút để đến cổng vào hang động. Ngồi trong cabin, bạn dễ dàng chiêm ngưỡng vẻ đẹp lãng mạn của cảnh quan bên dưới với núi rừng hùng vĩ.
4.5. Chùa Thiên Trù
Chùa Thiên Trù là điểm đến đầu tiên sau khi bạn xuống thuyền, còn được gọi là chùa Ngoài. Đây là một trong những địa điểm chính của toàn bộ khu phức hợp, là nơi diễn ra lễ khai mạc lễ hội chùa Hương. Bên cạnh kiến trúc đặc biệt và giá trị tôn giáo thì chùa Thiên Trù còn có ngôi Bảo tháp Viên Công – nơi an táng thiền sư Viên Quang – là người khai sơn lập chùa.
Chùa Thiên Trù
4.6. Chùa Giải Oan
Chùa Giải Oan
Chùa Giải Oan nằm ở trung đường giữa chùa Thiên Trù và động Hương Tích. Với ý nghĩa “ngôi chùa của sự xuất hiện” đây là nơi mà người dân tin rằng các vị thần có thể thanh lọc tâm hồn, chữ khỏi mọi sự đau khổ, ban phúc cho gia đình không con. Điểm nổi bật của ngôi chùa đó là suối Giải Oan từ chín nguồn chảy ra và nước trong giếng Long Tuyền trong xanh tự nhiên.
5. Kinh nghiệm đi lễ và du lịch chùa Hương
Kinh nghiệm du lịch chùa Hương
5.1. Cách di chuyển tới chùa Hương
Để tới khu danh thắng chùa Hương bạn có thể di chuyển bằng xe máy, xe ô tô và xe bus.
● Nếu đi từ Hà Nội bằng xe máy, bạn di chuyển theo hướng Nguyễn Trãi- Hà Đông tới ngã ba Ba La rồi rẽ trái theo hướng Vân Đình. Tiếp đó, đi khoảng 40km thì sẽ đến Tế Tiêu, tiếp tục rẽ trái và hỏi đường tới chùa hương. Ngoài ra, bạn có thể đi đường quốc lộ 1A cũ, hướng đi Thanh Trì.
● Nếu di chuyển bằng ô tô thì đi theo hướng quốc lộ 1A Pháp Vân – Cầu Giẽ, tới nút giao Đồng Văn thì rẽ phải vào quốc lộ 38, sau đó đi tiếp 15km hướng chợ Dầu.
● Nếu lựa chọn xe bus làm phương tiện di chuyển thì có thể lựa chọn 1 trong 3 tuyến bus là 211, 78 và 75. Trong đó, tuyến bus 211 và 78 đón khách ở bến xe Mỹ Đình còn tuyến 75 sẽ đón khách ở bến xe Yên Nghĩa. Khi di chuyển bằng xe bus thì bạn vẫn phải thuê xe ôm hoặc taxi thì mới có thể tới khu di tích chùa Hương.
5.2. Giá vé chùa Hương, vé đò chùa Hương, giá cáp treo chùa Hương
● Giá vé tham quan chùa Hương sẽ bao gồm vé thắng cảnh 80.000 đồng/người và vé đò là 50.000 đồng/khách. Đây là giá vé áp dụng cho tuyến tham quan Đền Trình – chùa Thiên Trù – động Hương Tích (xuất phát từ bến Đục). Còn giá đò chùa Hương với tuyến Tuyết Sơn, Long Vân là 35.000 đồng/khách.
● Giá vé cáp treo chùa Hương đối với người lớn vé 1 chiều là 120.000 đồng/khách; khứ hồi là 180.000 đồng/khách. Với trẻ em dưới 1,2 mét thì vé 1 chiều là 90.000 đồng/khách và khứ hồi là 120.000 đồng/khách.
5.3. Lưu ý khi du lịch chùa Hương Tích
● Ăn mặc trang phục kín đáo, lịch sự; đi một đôi giày thể thao sẽ giúp bạn di chuyển dễ dàng hơn.
● Khi bước vào các điện thờ, bạn nên bước vào từ cửa bên chứ không bước vào cửa chính giữa. Và cần phải nhớ là không được dẫm lên bậu cửa mà hãy bước qua bậu cửa.
● Hạn chế thắp nhang, nếu thắp thì chỉ nên thắp 1 nén tại lư hương ở bên ngoài.
● Không sử dụng hoặc mua bán các loại thú, thịt thú rừng làm quà vì có thể bạn sẽ mua phải động vật là hàng cấm. Hơn nữa, đi lễ chùa thì không nên sát sinh, ăn mặn,….
● Cần xem xét cẩn thận về các thông tin, nguồn gốc của các loại thuốc nam bán dọc ở 2 bên đường.
● Đối với các loại đặc sản bán tại chùa Hương như bánh của mài, bánh rau sắng,…thì bạn cần chú ý tới hạn sử dụng. Nên hỏi giá trước khi mua để tránh bị “chặt chém”.
6. Một số hình ảnh về chùa Hương
Đền Trình chụp ảnh từ trên xuống
Toàn cảnh khu di tích chùa Hương
Bút tích của chúa Trịnh Sâm
Chùa Hương cổ kính ghi dấu bao lịch sử đã qua
Một góc của bến Đục
Chùa Hương là địa điểm tâm linh mà bạn nên lựa chọn hành hương trong dịp đầu xuân năm mới. Thời gian lễ hội chùa Hương kéo dài trong 2 tháng, bạn hãy sắp xếp khoảng thời gian phù hợp để tránh bị “chặt chém” giá thăm quan và giá đò, trong thời gian khai mạc lễ hội lượng du khách đến chùa Hương rất lớn. Truy cập website loiphong.vn để cập nhật nhiều thông tin hữu ích khác.
