Ngoài việc có thể chủ động quyết định số con trong gia đình, đặt vòng tránh thai còn giúp chị em chủ động được thời gian mang thai. Vậy vòng tránh thai có an toàn không và thời điểm nào nên đặt vòng?
Vòng tránh thai là gì?
Vòng tránh thai (tên tiếng Anh là Intrauterine Device – IUD) là một dụng cụ nhỏ thường có hình chữ T được đưa vào tử cung của người phụ nữ với tác dụng tránh thai tạm thời. Hiện nay có 2 loại vòng phổ biến và được sử dụng rộng rãi là: (1)
- IUD bằng đồng (Cu-IUD): Vòng tránh thai này thường có tác dụng từ 5 đến 10 năm.
- IUD chứa nội tiết tố: Vòng tránh thai này có tác dụng trong khoảng 3- 5 năm.
Tùy nhu cầu của bản thân, chị em có thể lựa chọn loại vòng ngừa thai phù hợp.
Theo kết quả từ điều tra đo lường các chỉ số Mục tiêu Phát triển Bền vững của Việt Nam về Trẻ em và Phụ nữ (SDGCW) 2020-2021 cho thấy 72,8% phụ nữ trong lứa tuổi từ 15-49 tuổi hiện đang có chồng hoặc đang chung sống như vợ chồng có sử dụng biện pháp tránh thai, trong đó 59,8% trường hợp sử dụng các biện pháp hiện đại và 13% trường hợp sử dụng các biện pháp truyền thống. Trong số các biện pháp tránh thai hiện đại, đặt vòng tránh thai vẫn là biện pháp chiếm ưu thế với 23,7%. (2)
Trong số phụ nữ ở độ tuổi 15-49 chưa kết hôn hoặc không sống chung như vợ chồng nhưng có quan hệ tình dục, 48,8% có sử dụng biện pháp tránh thai, trong số đó 45% sử dụng các biện pháp hiện đại và 3,8% sử dụng các biện pháp truyền thống.
Đặt vòng là phương pháp được sử dụng rộng rãi vì chi phí hợp lý, thủ thuật đơn giản và hiệu quả cao, an toàn và ít ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân của người phụ nữ.
Một số loại vòng tránh thai phổ biến
1. Vòng làm bằng đồng
Vòng được làm từ một thân plastic có quấn các vòng đồng hoặc dây đồng. Với hiệu quả tránh thai có thể lên đến 10 năm với sự phóng thích liên tục của đồng vào buồng tử cung, điều này làm tăng các phản ứng viêm và có thể gây ra những cơn co tử cung găn chặn sự làm tổ của trứng. Một số vòng tránh thai bằng đồng như: (3)
Paragard
Paragard là một IUD không chứa hormone, cho hiệu quả tránh thai trên 99%. Sản phẩm này phát huy tác dụng theo cách khác bằng cách sử dụng một hoạt chất đơn – đồng – thay vì hormone.
Paragard được làm bằng nhựa mềm, dẻo, bọc trong một lớp đồng mỏng. Hoạt chất đồng trong Paragard có tác dụng ngăn tinh trùng tìm đến trứng và thụ tinh, đồng thời cũng có thể ngăn chặn quá trình làm tổ. Hoạt chất đồng trong Paragard đã được FDA phê duyệt trong hơn 30 năm và đã được chứng minh về mặt lâm sàng là an toàn và hiệu quả. Do Paragard 100% không chứa hormone, nên không ảnh hưởng đến chu kỳ tự nhiên của cơ thể hay chặn quá trình rụng trứng hàng tháng.
Multiload
Vòng tránh thai này có các cành ngang cong mềm, giúp cho vòng giữ được vị trí trong tử cung. Với nhiều kích cỡ và thiết kế mềm dẻo dễ đặt, vòng không gây tổn thương ở góc đáy và khó để rơi ra ngoài vì có nhiều răng cưa. Với vòng Multiload 375 hiệu quả tránh thai có thể kéo dài từ 5-6 năm.
Tcu 380A
Dụng cụ tử cung chứa đồng này có hiệu quả ngừa thai cao vì diện tích vòng đồng rộng, vị trí đồng ở cao, số lượng đồng ở cành ngang giúp cho đồng được phóng ra tới tận đáy tử cung, đảm bảo tốt cho sự ngừa thai, bên cạnh đó thiết kế giúp vòng đặt vào và lấy ra dễ dàng, hiệu quả ngừa thai cao đến 10 năm.
2. Vòng tránh thai nội tiết
Vòng tránh thai nội tiết có chứa progesterone, hormone này giúp ngăn chặn hoạt động của chu kỳ nội mạc tử cung do nồng đồn progesterone cao hơn nồng độ estrogen, tạo ra điều kiện không thuận lợi cho trứng thụ tinh không thể làm tổ ở niêm mạc tử cung. Một số vòng ngừa thai nội tiết như:
Mirena
Mirena được triển khai bởi The Population Council với Leiras Oy, được chấp thuận và được công bố năm 1990 tại Phần Lan. Mirena là dụng cụ tử cung được thiết kế với kỹ thuật đặt vào dễ dàng. Năm 2001 Cục Quản lý Dược Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận Mirena được đưa vào sử dụng, với hiệu quả sử dụng 5 năm. Về cấu tạo, Mirena là hệ thống phóng thích trong tử cung với khung polyethylene (phủ Barium cản quang) hình chữ T, chứa 52 mg levonorgestrel trong một gian chất polymethylsiloxane – levonorgestrel, giải phóng 20 mcg levenorgestrel mỗi ngày.
Mirena chứa levonorgestrel giúp khắc phục việc chảy máu kinh khi sử dụng dụng cụ tử cung (Goldstuck, 2014), hiệu quả cao, và dung nạp tốt, nhiều người lựa chọn sử dụng và hài lòng. Mirena cũng được cho là có thể làm giảm đau bụng kinh hay làm giảm các triệu chứng lạc nội mạc tử cung như đau vùng chậu, xuất huyết bất thường. Tuy nhiên giá thành của mirena khá cao so với mặt bằng chung.
Kyleena
Kyleena là dụng cụ tử cung chứa nội tiết, khi được đưa vào cơ thể sẽ từ từ tiết ra một loại hormone gọi là levonorgestrel. Vòng Kyleena giúp tránh thai theo cơ chế làm đặc dịch nhầy ở cổ tử cung, khiến cho tinh trùng khó di chuyển và giảm khả năng tinh trùng sống sót. Dụng cụ tử cung này cũng làm thay đổi phần niêm mạc tử cung để ngăn trứng đã thụ tinh có thể bám vào. Nếu trứng đã thụ tinh không thể bám vào tử cung thì cơ hội mang thai là rất thấp.
Liletta
Liletta là vòng tránh thai chứa nội tiết được làm từ nhựa mềm dẻo. Vòng Liletta giúp chị em tránh thai bằng cách tiết từ từ 52 mg progestin, levonorgestrel, vào tử cung trong khoảng thời gian ba năm. Liletta tiết ra khoảng 18,6 microgram mỗi ngày trong năm đầu tiên
Skyla
Tương tự như vòng tránh thai mirena, Skyla sau khi được đưa vào cơ thể cũng từ từ tiết hormone. Loại vòng ngừa thai này chứa 13,5 mg hormone progestin và levonorgestrel (LNG). Khi được đưa vào cơ thể, dụng cụ này sẽ tiết khoảng 14 mcg hormone mỗi ngày trong vòng 25 ngày đầu tiên. Sau đó, lượng nội tiết ở vòng này tiết ra giảm dần cho đến sau 3 năm, nó chỉ giải phóng khoảng 5 mcg levonorgestrel mỗi ngày nên vòng có thời hạn 3 năm.
Cơ chế hoạt động
Cơ chế tác dụng chính của vòng tránh thai là gây ra phản ứng viêm tại lớp niêm mạc tử cung, từ đó làm thay đổi về sinh hóa tế bào nội mạc và tạo ra điều kiện không thuận lợi để trứng thụ tinh làm tổ. (4)
Đối với loại dụng cụ tử cung chứa đồng hoạt động theo cơ chế:
- Hiệu quả tránh thai đạt được nhờ sự phóng thích liên tục của đồng vào trong buồng tử cung, từ đó làm quá trình viêm tăng lên và có thể gây ra những cơn co tử cung ngăn chặn sự làm tổ của trứng.
- Sự hiện diện của Ion đồng còn làm thay đổi sinh hoá ở chất nhầy cổ tử cung, khiến chất nhầy đặc lại từ đó ảnh hưởng đến sự di động, hoạt hoá và giảm khả năng sống sót của tinh trùng.
Đối với vòng tránh thai có chứa nội tiết:
- Nội tiết Progesterone giúp ngăn chặn hoạt động chu kỳ của nội mạc tử cung do nồng độ progesterone cao so với estrogen, không tạo điều kiện thuận lợi cho trứng thụ tinh để có thể làm tổ và phát triển.
- Có thể gây ra ức chế rụng trứng.
Đặt vòng tránh thai an toàn không?
Nhiều chị em thắc mắc liệu đặt vòng tránh thai có an toàn không, việc đặt có ảnh hưởng đến tử cung hay những ưu điểm và nhược điểm nào của phương pháp này như thế nào.(5)
Ưu điểm
Được xem là phương pháp tránh thai phổ biến của chị em, đặt vòng tránh thai có nhiều ưu điểm như chi phí rẻ, hiệu quả cao và thủ thuật nhanh gọn. Theo bác sĩ Trần Thị Thanh Thảo, cùng với các biện pháp tránh thai hiện đại khác thì đây là phương pháp phù hợp cho đa số phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, với hiệu quả cao, giá thành hợp lý, đặc biệt vòng không ảnh hưởng nội tiết tố của chị em.
Ngoài ra, hiệu quả tránh thai khi đặt vòng rất cao, từ 97%-99%; thao tác đặt vào tử cung và lấy ra dễ dàng. Đặt một lần tránh thai nhiều năm (từ 8-10 năm); không ảnh hưởng đến chuyện chăn gối. Các bà mẹ giai đoạn nuôi con bằng sữa mẹ không ảnh hưởng việc tiết sữa nếu đặt vòng tránh thai. Bên cạnh đó, phương pháp này cũng áp dụng được cho những người có chống chỉ định với estrogen, phương pháp này cũng không ảnh hưởng đến cơ chế đông máu, huyết áp, chuyển hóa, hay không gây u nội mạc tử cung.
Tham khảo: 6 cách tránh thai tự nhiên, không cần thuốc
Nhược điểm
Bên cạnh những ưu điểm thì sử dụng các dụng cụ tử cung để tránh thai cũng có một số nhược điểm như:
- Đây chỉ là phương pháp tránh thai, chị em vẫn có nguy cơ mắc một số bệnh lây truyền qua đường tình dục như lậu, giang mai…
- Có thể có rong huyết trong vài chu kỳ đầu sau đặt vòng.
- Một số triệu chứng có thể xảy ra như đau lưng, đau thắt bụng do có cơn co tử cung, cơn đau có thể khỏi tự nhiên hoặc uống thuốc giảm đau.
- Một số chị em ra nhiều khí hư trong thời gian đầu do phản ứng của nội mạc tử cung, tuy nhiên đừng lo lắng vì nếu bạn không có nhiễm trùng ở nội mạc tử cung, hiện tượng này sẽ giảm dần. Có khoảng 2-5% rơi dụng cụ tử cung trong 3 tháng đầu sau đặt, nếu không phát hiện, nguy cơ có thai dễ xảy ra.
Thời gian thực hiện
Thời gian thực hiện thủ thuật đặt vòng tránh thai rất nhanh, không quá 5 phút. Vì vậy chị em muốn đặt vòng cần đến cơ sở y tế có đủ điều kiện, với cán bộ y tế được đào tạo kỹ năng để thực hiện phương pháp này.
Trường hợp chị em vừa hút lấy thai, sau sạch kinh nên thực hiện thủ thuật vì khi đó đặt vòng vào sẽ nhẹ nhàng hơn so với những thời điểm khác trong chu kỳ kinh.
Sau đặt vòng, chị em cần nằm nghỉ tại chỗ khoảng 30 phút và trong tuần lễ đầu nên nghỉ ngơi, làm việc nhẹ (không mang vác nặng quá 10kg); uống thuốc theo chỉ dẫn của cán bộ y tế. Nếu đau bụng, chị em nên chườm nóng bụng dưới (có thể dùng thuốc giảm đau thông thường); kiêng giao hợp trong một tuần. Tình trạng kinh nguyệt của bạn có thể bất thường trong 2-3 tháng đầu sau khi đặt vòng, sau đó sẽ trở lại bình thường.
Với chị em có sử dụng phương pháp đặt dụng cụ tử cung, lượng máu kinh ra thường sẽ nhiều hơn người bình thường, vì vậy bạn đừng quá lo lắng. Tuy nhiên, nếu lượng máu kinh hàng tháng ra có kèm máu cục, chị em nên quay lại cơ sở y tế có chuyên khoa sản để được thăm khám. Giai đoạn đầu sau khi đặt vòng, để dự phòng thiếu máu, chị em có thể bổ sung thêm viên sắt mỗi ngày, chú trọng vào chế độ ăn bằng các thực phẩm chứa nhiều sắt như: mồng tơi, rau dền, gan động vật…
Thời điểm nào thích hợp nhất để đặt vòng?
Chị em có thể đặt bất kỳ ngày nào trong vòng kinh khi chắc chắn là bạn đang không có thai; chị em có thể đặt sau khi sạch kinh hoặc đặt sau sinh 6 tuần (không cần chờ có kinh lại); ngay sau 6 tháng khi nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ và chưa có kinh trở lại; ngay sau khi hút lấy thai.
Tuy nhiên, vòng tránh thai được chống chỉ định đối với những trường hợp chị em có rong kinh, rong huyết, lượng kinh nhiều, đau bụng kinh nặng, có rong huyết không rõ nguyên nhân hoặc người đang mắc các bệnh viêm nhiễm cấp tính cổ tử cung, thân tử cung đang được điều trị; chị em mắc một số bệnh lý như tim mạch, suy thận, phổi mãn tính hay bệnh lý ung thư, nghi ngờ có thai cũng chống chỉ định không sử dụng các biện pháp này.
Ngoài những chị em “ngán ngại” việc đặt vòng tránh thai sau khi đọc được những những thông tin truyền miệng về tác dụng phụ mà chưa hiểu về tính an toàn, hiệu quả và toàn diện của phương pháp này thì với những chị đã thực hiện đặt vòng cần thực hiện thăm khám sức khỏe phụ khoa định kỳ. Việc thăm khám giúp bác sĩ kiểm tra được vị trí đặt vòng có chính xác chưa, tránh vòng lệch vị trí, hết hạn có thể ảnh hưởng đến hiệu quả tránh thai.
Quy trình đặt vòng tránh thai
Việc đặt vòng diễn ra khá nhanh chóng và dễ dàng, tuy nhiên vòng tránh thai là một vật lạ khi đưa vào cơ thể sẽ có thể sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào sâu bên trong nếu người phụ nữ đang bị các bệnh viêm nhiễm. Vi khuẩn này có thể gây nhiễm trùng nặng hơn vùng chậu, gây viêm dính vòi trứng, dẫn đến vô sinh sau này. Vì vậy, trước khi thực hiện thủ thuật đặt dụng cụ tử cung, chị em sẽ được bác sĩ sản khoa khám phụ khoa kỹ càng để đảm bảo bạn có đủ điều kiện và sức khỏe để làm thủ thuật này.
Với những trường hợp chị em bị viêm nhiễm hoặc mắc các bệnh phụ khoa việc đầu tiên cần phải điều trị triệt để các bệnh lý này trước khi tiến hành đặt vòng.
Quá trình đặt vòng được thực hiện như sau:
- Vòng tránh thai được gấp nhỏ lại và đặt vào trong một cái ống có piston bằng chất dẻo rất nhỏ, có đường kính thường chỉ bằng que diêm, sau đó que đưa vào cổ tử cung của người phụ nữ.
- Bác sĩ sẽ ấn vào piston và đẩy vòng tránh thai vào hốc tử cung.
- Sau khi đưa vào hốc tử cung vòng mở ra.
- Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành rút ống ra và cắt sợi dây (thông thường các bác sĩ sẽ để lại 1 đoạn dây dài khoảng 5cm ở bên ngoài cổ tử cung)
Ai nên và không nên đặt vòng ngừa thai?
Hầu hết mọi người có thể sử dụng vòng tránh thai một cách an toàn, nhưng có một số trường hợp gây ra tác dụng phụ hoặc biến chứng dễ xảy ra hơn. Lúc này, cần gặp bác sĩ để tìm hiểu xem vòng có an toàn hay không.
Trong một số trường hợp, phương pháp này có thể không được chỉ định cho chị em như:
- Phụ nữ mắc chứng viêm vòi trứng dù đã được điều trị khỏi, hoặc bị viêm vòi trứng.
- Phát hiện có những dị ứng của các tế bào cổ tử cung.
- Chị em bị thiếu máu hoặc bị xuất huyết nặng, mắc các bệnh viêm nhiễm hay đông máu trong một thời gian dài hoặc gặp các tình trạng rối loạn về máu khác.
- Trường hợp nghi ngờ bị ung thư phụ khoa, bị u xơ bên trong tử cung hoặc những polip cần phải cắt bỏ.
- Chị em có một số bệnh lý về tim, thận, phổi.
- Người có sa sinh dục độ II, III, trường hợp này cần được thăm khám và điều trị, tránh để khối sa nặng hơn;
- Viêm nội mạc tử cung;
Bạn cũng không nên đặt vòng Paragard nếu bạn bị dị ứng đồng, bệnh Wilson hoặc rối loạn chảy máu khiến máu khó đông. Ngoài ra, bạn cũng không nên đặt vòng tránh thai nội tiết nếu bị ung thư vú.
Trước khi đặt vòng, chị em cần đến thăm khám phụ khoa để được bác sĩ tư vấn thêm và chọn loại vòng thích hợp nhất. Nếu gặp phải tình trạng bệnh lý không thể đặt vòng tránh thai, chị em cũng đừng lo lắng vì còn có rất nhiều lựa chọn phương pháp tránh thai khác.
Đặt vòng có đau không? Biến chứng có thể gặp phải
Nhiễm trùng vùng chậu
Có rất ít khả năng bị nhiễm trùng vùng chậu trong 20 ngày đầu tiên sau khi đặt vòng. Tuy nhiên, bạn có thể được khuyên kiểm tra xem có bị nhiễm trùng hay không trước khi đặt thực hiện đưa vòng vào tử cung. Bạn nên gặp bác sĩ phụ khoa nếu đã đặt vòng tránh thai và có một số dấu hiệu như bị đau hoặc căng ở bụng dưới, sốt, có tiết dịch âm đạo bất thường, hoặc dịch âm đạo có mùi.
Viêm âm đạo do nấm
Đây là một bệnh nhiễm trùng nấm phổ biến ở nam và nữ. Đối với nữ giới có thể có khả năng bị viêm và tái phát nhiều lần. Các triệu chứng viêm âm đạo do nấm ở phụ nữ như tăng tiết dịch âm đạo có lợn cợn trắng, ngứa và kích ứng xung quanh âm đạo, đau và châm chích khi quan hệ tình dục hoặc khi bạn đi tiểu.
Tham khảo: Đặt vòng tránh thai bao lâu thì quan hệ được?
Tổn thương cổ tử cung
Trong một số trường hợp hiếm hoi, vòng ngừa thai có thể gây tổn thương ở tử cung khi đưa vào, điều này có thể gây đau. Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn cảm thấy đau hoặc khó chịu ở vùng kín để được bác sĩ kiểm tra về cổ tử cung cũng như vị trí của vòng đặt.
Mang thai ngoài tử cung
Bạn rất khó có thai khi đặt vòng tránh thai. Nhưng vẫn có trường hợp phụ nữ sau khi đặt vòng vẫn có thai. Nếu điều này xảy ra sẽ tăng nguy cơ sẩy thai, nhiễm trùng, chuyển dạ và sinh sớm. Vòng tránh thai cũng khiến bạn có nguy cơ mang thai ngoài tử cung, khi trứng đã thụ tinh làm tổ bên ngoài tử cung. Nên đi khám nếu bạn cho rằng mình có thể mang thai, hoặc khi bị đau bụng hoặc chảy máu âm đạo.
Một số lưu ý sau khi đặt vòng tránh thai
Ngoài vấn đề sau khi đặt vòng cần kiêng gì, chị em cũng nên lưu ý đến việc cần làm gì để an toàn khi đặt vòng tránh thai. Dưới đây là một số lời khuyên từ bác sĩ để giúp việc đặt vòng an toàn và đảm bảo hiệu quả tránh thai cao: (6)
- Sau khi đặt vòng, chị em nên duy trì việc đi khám phụ khoa theo các mốc 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng và 1 năm. Sau đó mỗi năm chị em nên đi khám một lần để kiểm tra vị trí của vòng có đúng không, thời hạn của vòng cũng như tình trạng sức khỏe phụ khoa hiện tại;
- Nếu bạn có những dấu hiệu bất thường cần đến cơ sở y tế để được kiểm tra;
- Không để vòng tránh thai hết hạn trọng cơ thể, tùy vào các loại vòng sẽ có thời hạn khác nhau, bạn nên chú ý thời gian của vòng để đi thay mới tránh ảnh hưởng đến sức khỏe;
- Nên thực hiện đặt vòng tại các cơ sở y tế chuyên khoa uy tín, bác sĩ có tay nghề, kỹ thuật vô trùng cao và vòng tránh thai chất lượng để nhằm đảm bảo sức khỏe. Chị em hãy sáng suốt khi lựa chọn địa chỉ đặt vòng cho mình.
Trung tâm Sản Phụ khoa, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ bác sĩ Sản Phụ khoa giỏi chuyên môn giàu kinh nghiệm cùng sự hỗ trợ của hệ thống máy móc tối tân, kỹ thuật hiện đại sẽ tư vấn các cặp vợ chồng biện pháp tránh thai phù hợp và hiệu quả. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ tư vấn và hướng dẫn các cặp vợ chồng làm thế nào để có kế hoạch mang thai và sinh con an toàn, khỏe mạnh trong tương lai.
Để được tư vấn và thăm khám với các chuyên gia hàng đầu tại Trung tâm Sản Phụ khoa, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, các cặp đôi vui lòng liên hệ đến:
Hiện có rất nhiều biện pháp tránh thai hiệu quả, đặt vòng tránh thai luôn được các chị em ưu ái vì độ hiệu quả và an toàn. Chị em hãy tìm cho mình một phương pháp tránh thai phù hợp không chỉ giúp chủ động trong việc có thêm thành viên gia đình, giữ lửa hôn nhân và góp phần vào chương trình dân số, kế hoạch hóa gia đình của cả nước.
