Phương thức biểu đạt là một khái niệm phổ biến trong môn Ngữ Văn. Vậy phương thức biểu đạt là gì? Có bao nhiêu loại và cách nhận biết chúng ra sao? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết cùng chúng tôi qua bài viết dưới đây nhé.
Phương thức biểu đạt là gì?
Phương thức biểu đạt là cách thức để người viết truyền đạt thông tin, thông điệp của mình đến người khác. Qua phương thức biểu đạt, người viết có thể bày tỏ, thể hiện tình cảm, tâm tư và suy nghĩ của mình với người đọc tác phẩm.
Thông qua nó, người viết sẽ kết nối được với người đọc, để cả 2 hiểu được ý và gắn kết với nhau hơn. Bởi điều quan trọng khi viết một tác phẩm văn học là muốn người khác hiểu đúng và đầy đủ cảm xúc và suy nghĩ của mình.
Tham khảo tài liệu văn học tại AMA
Có bao nhiêu loại phương thức biểu đạt? Cách nhận biết chúng ra sao?
Hiện nay, có 6 loại phương thức biểu đạt chính bao gồm: tự sự, miêu tả, nghị luận, thuyết minh, biểu cảm, hành chính – công vụ.
Phương thức biểu đạt tự sự là gì
Định nghĩa
Phương thức biểu đạt tự sự sẽ trình bày các sự vật, hiện tượng theo một mạch hoàn chỉnh, không ảnh hưởng bởi quan điểm hay thái độ của tác giả. Phương pháp này sẽ kể lại một câu chuyện có diễn biến liền mạch, liên quan đến nhau về một nhân vật nào đó, mang đến một ý nghĩa với người đọc.
Cách nhận biết
- Có cốt truyện, tư tưởng, chủ đề rõ ràng, đầy đủ
- Có nhân vật, sự việc, sự kiện theo từng diễn biến
- Có ngôi kể phù hợp
Một số thể loại thường gặp: văn bản tiểu thuyết, văn học nghệ thuật, bản tường trình/tường thuật, bản tin báo chí,…
Phương thức biểu đạt miêu tả là gì
Định nghĩa
Phương thức biểu đạt miêu tả sẽ thông qua việc sử dụng từ ngữ, hình ảnh để người đọc liên tưởng được sự vật, hiện tượng đang được nhắc đến một cách dễ hiểu và chân thực nhất. Người đọc qua đó sẽ hình dung rõ nét và sinh động về thế giới nội tâm của từng nhân vật được nhắc đến trong tác phẩm.
Cách nhận biết
- Các tính từ, động từ, biện pháp tu từ được sử dụng linh hoạt
- Miêu tả chi tiết hình dáng về thế giới bên ngoài và trong nội tâm con người
- Các đặc điểm sự vật, hiện tượng được miêu tả sinh động, dễ hiểu
Một số thể loại thường gặp: văn tả người, tả cảnh, thơ, bút ký,…
Phương thức biểu đạt biểu cảm là gì
Định nghĩa
Phương thức biểu cảm thường được sử dụng để bộc lộ tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của người viết. Qua đó, người đọc có thể cảm nhận rõ về thế giới nội tâm của người viết, hiểu rõ hơn về ý mà người viết muốn truyền tải. Tình cảm trong văn biểu cảm thường là những tình cảm thấm nhuần tư tưởng nhân văn.
Cách nhận biết
- Xuất hiện nhiều từ ngữ thể hiện cảm xúc của sự vật hiện tượng hoặc của người viết
- Những từ ngữ, câu cảm thán
Những thể loại thường được dùng phương thức biểu đạt biểu cảm: thơ, truyện, vè, ca dao,…
Phương thức biểu đạt thuyết minh là gì
Định nghĩa
Đây là phương thức cung cấp, giới thiệu kiến thức về đặc điểm, tính chất của một sự vật hay một hiện tượng nào đó. Nhờ đó mà người đọc có thể mở mang kiến thức, hiểu nhiều hơn về sự vật, hiện tượng đó. Kiến thức trong văn bản thuyết minh cần phải chính xác, khách quan và có ích với người đọc.
Xem lại thuyết minh là gì
Cách nhận biết
- Câu văn chỉ rõ đặc điểm riêng của đối tượng
- Ngôn ngữ rõ ràng, cụ thể, có sử dụng các biện pháp so sánh, liệt kê,…
Những văn bản thường áp dụng phương thức biểu đạt thuyết minh: thuyết minh về con vật, thuyết minh về một vấn đề khoa học, thuyết minh về một địa điểm du lịch,….
Phương thức biểu đạt nghị luận là gì
Định nghĩa
Thông qua việc sử dụng phương pháp biểu đạt này, người viết muốn trình bày ý kiến, đánh giá hoặc bàn luận về một sự vật, sự việc hoặc hiện tượng nào đó. Bằng những dẫn chứng, lập luận cụ thể, người viết sẽ dẫn dắt và thuyết phục người đọc đồng tình và ủng hộ quan điểm của mình.
Cách nhận biết
- Có quan điểm, vấn đề rõ ràng
- Có các luận điểm, luận cứ, dẫn chứng để phân tích, bình luận
- Bố cục bài viết chặt chẽ, lập luận thuyết phục người đọc
Phương thức biểu đạt hành chính – công vụ là gì
Định nghĩa
Văn bản hành chính công vụ thường sử dụng để truyền tải những nội dung, yêu cầu từ cấp trên xuống, hoặc để bày tỏ ý kiến, nguyện vọng của cá nhân tới các cơ quan, đoàn thể để giải quyết một vấn đề nào đó. Loại phương thức biểu đạt này rất ít xuất hiện trong văn học thông thường.
Cách nhận biết
Văn bản hành chính công vụ thường bắt buộc phải có những phần sau
- Quốc hiệu, tiêu ngữ
- Địa điểm, ngày tháng
- Họ tên, chức vụ của người/cơ quan nhận
- Họ tên, chức vụ của người/cơ quan gửi
- Nội dung
- Chữ ký, họ tên người làm văn bản
Những loại văn bản thường áp dụng phương thức biểu đạt hành chính – công vụ: nghị định, thông tư của Nhà nước, văn bản báo cáo trong công ty, hợp đồng, giấy xin phép nghỉ học,…
Các bước xác định phương thức biểu đạt trong văn bản
Để xác định được chính xác phương thức biểu đạt trong một văn bản nào đó, bạn cần thực hiện theo các bước sau:
- Bước 1: Đọc kỹ nội dung văn bản cần xác định
- Bước 2: Xác định thể loại chính của văn bản
- Bước 3: Đối chiếu lại với các dấu hiệu nhận biết của phương thức biểu đạt đó
- Bước 4. Kết luận phương thức biểu đạt
Lưu ý: Trên thực tế, hiện nay các văn bản thường sử dụng kết hợp nhiều phương thức biểu đạt với nhau. Do đó khi đọc cần xác định kỹ để tránh nhầm lẫn trong việc xác định đâu là phương thức biểu đạt chính.
Kết luận
Việc xác định chính xác phương thức biểu đạt là gì sẽ giúp bạn đi vào trọng tâm của văn bản để tránh lạc đề trong các bước phân tích tiếp theo. Để thành thạo điều này, hãy luyện tập thường xuyên với nhiều mẫu văn bản khác nhau. AMA chúc các bạn sẽ luôn thành công trong việc xác định phương thức biểu đạt của mọi loại văn bản.
