Xinap là một bộ phận có chức năng quan trọng trong cơ thể con người, đặc biệt là ở thần kinh trung ương. Vậy xinap là gì? Vai trò và chức năng của xinap ra sao? Tất cả những thắc mắc đó sẽ được DINHNGHIA.VN giải đáp qua bài viết dưới đây!
Xinap là gì? Các loại xinap trong cơ thể con người
Xinap là gì?
Xinap là được hiểu là diện tiếp xúc giữa tế bào thần kinh này với tế bào thần kinh kia, hoặc giữa tế bào thần kinh với những tế bào ở khu vực khác như tế bào cơ hay tế bào tuyến. Chính vì thế, cấu tạo của xinap rất mỏng và nhỏ.
Phân loại xinap
Sau khi đã hiểu xinap là gì, chúng ta hãy cùng tìm hiểu xem có những loại xinap nào nhé. Hiện nay, có 2 cách phân loại xinap, đó là dựa vào loại tế bào tiếp xúc và dựa vào nhân tố truyền xung thần kinh qua xinap.
Dựa vào loại tế bào tiếp xúc, ta có 3 loại xinap:
- Xinap thần kinh – thần kinh: Đây là xinap tiếp xúc giữa 2 tế bào thân kinh
- Xinap thần kinh – cơ: Đây là loại xinap nằm giữa tế bào thần kinh và tế bào cơ
- Xinap thần kinh – tuyến: Tương tự vậy, đây là xinap nằm giữa tế bào thần kinh và tế bào tuyến.
Dựa vào nhân tố dẫn truyền xung thần kinh qua xinap, ta có 2 loại:
- Xinap điện
- Xinap hóa học
Cấu tạo của xinap và quá trình truyền tin qua xinap
Cấu tạo của xinap
Là bộ phận nằm giữa 2 tế bào, cấu tạo của xinap tương đối đơn giản. Cụ thể, xinap được cấu tạo từ 3 phần, đó là: chùy xinap, khe xinap và cuối cùng là màng sau xinap.
Trong đó, chùy xinap là bộ phận chứa màng trước và chất trung gian hóa học, bao gồm axetylcolin và noradrenanin, màng sau xinap chứa các enzym và thụ thể tiếp nhận các chất trung gian hóa học. Cuối cùng là khe xinap, đây là bộ phận nằm giữa màng trước và màng sau của xinap.
Quá trình truyền tin qua xinap
Sau khi tìm hiểu xinap là gì, chúng ta đã biết xinap là bộ phận tiếp xúc với tế bào thần kinh, vì vậy, chúng có một chức năng vô cùng quan trọng, đó là truyền tin. Vậy quá trình truyền tin qua xinap diễn ra theo trật tự nào?
Trước tiên, xung thần kinh sẽ tác động đến chùy xinap và khiến ion Ca2+ đi vào trong bộ phận này của xinap. Sau đó, các ion Ca2+ sẽ làm các bóng chứa axetylcolin gắn vào màng trước và bị vỡ ra. Qua đó giải phóng axetylcolin vào trong khe của xinap.
Tiếp theo, các axetylcolin sẽ gắn vào các thụ thể trên màng sau và chuyển thành các xung thần kinh, từ đó là xuất hiện điện thế hoạt động. Lúc này, thông tin sẽ được truyền dưới dạng xung thần kinh.
Cuối cùng, các chất trung gian hóa học sẽ được phân giải thành các sản phẩm, cụ thể axetylcolin sẽ biến đổi thành axetat và conin. 2 chất này sẽ được đưa tới chùy xinap, qua đó tái tạo các hợp chất hóa học trung gian cho quá trình truyền thông tin và thực hiện những quá trình truyền tin tiếp theo.
Đặc điểm của quá trình truyền tin thông qua xinap
Vậy quá trình truyền tin này có đặc điểm gì?
- Thứ nhất, quá trình truyền tin qua xinap có tốc độ lan truyền chậm do phải trải qua nhiều giai đoạn và nhiều môi trường.
- Thứ hai, các thông tin chỉ được truyền qua xinap khi có các chất trung gian hóa học.
- Cuối cùng, quá trình truyền tin qua xinap chỉ có thể thực hiện một chiều, từ màng trước qua màng sau của xinap.
Trả lời một số câu hỏi về xinap và quá trình truyền tin của xinap
Câu 1: Trong quá trình truyền tin qua xinap, chất trung gian hoá học có vai trò thế nào?
Trả lời: Chất trung gian hoá học có vai trò làm thay đổi tính thấm ở màng sau xinap khi đi qua khe xinap. Đồng thời, chúng cũng làm xuất hiện xung thần kinh lan truyền đi tiếp. Enzim có ở màng sau xinap sẽ có trách nhiệm thuỷ phân axetylconin thành axetat và côlin. Sau đó, hai chất này sẽ quay trở lại chùy xinap và được tái tổng hợp lại thành axetylconin cho những giai đoạn truyền tin tiếp theo.
Câu 2: Hiện tượng chậm xinap là gì?
Trả lời: khi số lượng kích thích đến màng trước xinap quá nhiều cùng lúc có thể khiến cho cho các túi chứa chất trung gian hoá học bị vỡ ra và vì thế sẽ không kịp tái tạo lại ở màng trước. Điều này dẫn đến các xung thần kinh không thể truyền đi tiếp đến màng sau theo đúng quy trình, hiện tượng này gọi là hiện tượng chậm xinap.
Câu 3: Tại sao xung thần kinh được dẫn truyền trong một cung phản xạ từ màng trước đến màng sau?
Trả lời: thông tin truyền qua xinap chỉ đi theo được một chiều vì màng sau không có các chất trung gian hoá học là exetylconin để đi về phía màng trước. Đồng thời, màng trước cũng không có các thụ thể để tiếp nhận chất trung gian hoá học. Vì thế, thông tin không thể đi từ màng sau ra màng trước.
Vậy là chúng ta đã cùng tìm hiểu xong xinap là gì, cũng như vai trò và các bước của quá trình truyền tin xinap. Hy vọng chúng ta đã hiểu được vai trò của bộ phận này. Nếu có bất cứ thắc mắc gì về bài viết xinap là gì, hãy để lại nhân xét dưới đây để cùng DINHNGHIA.VN trao đổi tìm ra lời giải nhé!
